Ondanks ontbossing en bosbranden blijven bossen wereldwijd een erg krachtig wapen in de strijd tegen klimaatverandering. Ze hebben de afgelopen dertig jaar consequent CO2 opgenomen, met een gemiddelde van 3,5 miljard ton per jaar. Dat is ruim een derde van de uitstoot door verbranding van fossiele brandstoffen.
De capaciteit van de bossen om CO2 op te nemen staat wel degelijk onder druk, stelt de wereldwijde studie in Nature. Met name in de boreale bossen op het noordelijk halfrond (Alaska, Canada en Rusland) is de CO2-opslag met 36 procent gedaald. De oorzaken zijn bosbranden, insectenplagen en de opwarming van de bodem. Sommige Canadese bossen stoten nu zelfs meer uit dan ze opnemen.
Ook in tropische bossen neemt de opvangcapaciteit op sommige plekken af, met name door ontbossing. Maar dat verlies wordt gecompenseerd door het natuurlijke herstel op voormalige landbouwgronden en in gekapte gebieden, waardoor de netto koolstofbalans in de tropen neutraal blijft.
Europese bossen vertoonden een kleine afname, vermoedelijk door de gevolgen van klimaatverandering, toegenomen houtkap en dalende investeringen in nieuwe en jonge bossen. Andere gematigde bossen daarentegen nemen juist 30 procent meer koolstof op, grotendeels te danken aan grote inspanningen voor natuurherstel en herbebossing, vooral in China.
Grondmetingen
Het onderzoeksteam analyseerde gegevens van miljoenen bospercelen over de hele wereld en combineerde daarbij metingen van bosinventarisaties en remote sensing.
“Deze studie onderscheidt zichzelf omdat het gebaseerd is op uitgebreide metingen op de grond”, zegt Gert-Jan Nabuurs van Wageningen University & Research, die meewerkte aan het onderzoek. “Remote sensing is belangrijk om de boombedekking van bovenaf te kunnen beoordelen, maar kan de groeidynamiek van een bos daaronder niet zien. De unieke waarde van dit onderzoek ligt in de gedetailleerde gegevensverzameling ter plaatse.”
Verrassing
De wetenschappers waren verrast dat de bossen nog altijd zoveel koolstof opslaan, gezien de toename van natuurbranden, droogte, houtkap en andere stressfactoren, zegt Nabuurs.
“Het blijkt nu dat de toenemende uitstoot van koolstof in sommige regio’s gecompenseerd wordt door een hogere opslag op andere plekken. Dit komt met name door het opnieuw laten groeien van secundaire bossen, herbebossing en duurzaam beheer van gematigde bossen. In de media is er veel aandacht voor bedreigingen zoals bosbranden, maar zoals ik het wel eens verwoord: een vallende boom maakt meer lawaai dan 100 groeiende bomen. Dat verklaart mogelijk de verrassende uitkomst.”
Natuurlijke klimaatoplossing
De bevindingen ondersteunen het potentieel van beter bosbeheer en -bescherming als natuurlijke klimaatoplossing.
Het onderzoek beschrijft hoe bepaalde beleidsmaatregelen kunnen helpen om de wereldwijde koolstofopslag in stand te houden.
Bijvoorbeeld een focus op het terugdringen van ontbossing in de tropen, bosherstel in aangetaste gebieden en op plekken waar landbouw niet mogelijk is, het verbeteren van houtoogst en langdurig gebruik van hout om de uitstoot door houtkap te verminderen. De Europese natuurherstelwet is volgens de onderzoekers een essentieel instrument die nu consistent moet worden geïmplementeerd.