Tegen 1 juli 2029 krijgt elk gezin en bedrijf in België een digitale meter om het energieverbruik nauwkeuriger op te volgen. Moet je zelf bellen om de meter nu al te laten plaatsen of laat je je analoge meter zo lang mogelijk staan? We wegen de voor- en nadelen af.
Laten we er meteen alle twijfel over wegnemen: een digitale energiemeter zal er komen voor je bedrijf. De Vlaamse regering legde de verplichting om een digitale meter te laten installeren op 17 mei 2019 vast in een decreet en ook de Brusselse en Waalse overheid volgden dat voorbeeld. Orders van bovenaf, want de Europese Unie voerde ze in om de klimaatdoelstellingen voor 2030 te halen. De digitale meters zijn vooral bedoeld voor huishoudens en kmo’s: voor ‘grote verbruikers’ (aansluitingsvermogen boven 56 kVA) is er ook het systeem van de AMR-meter.
Juridische vervolging
In principe hoef je als klant niets te doen. Je zal op een dag een uitnodiging van netbeheerder Fluvius krijgen om de digitale meter te laten installeren. Die uitnodiging is niet vrijblijvend: laat je je analoge meter niet vervangen, riskeer je extra kosten tot zelfs een juridische vervolging. Veertig weigeraars kregen al een boete van 273,84 euro opgelegd, dus een gewaarschuwd mens telt voor twee. Je kan ook zelf proactief de netwerkbeheerder contacteren om de digitale meter nu al te laten plaatsen. Sinds 1 januari 2023 is de installatie op aanvraag ook gratis en hoef je geen eenmalige kost van 88 euro meer te betalen.
Met de huidige energiecrisis letten bedrijven meer op hun verbruik om de factuur naar beneden te krijgen. Biedt een digitale meter hiervoor de oplossing en moet je bedrijf nu al de overstap maken? Aan een digitale meter zitten voordelen verbonden voor je bedrijf, maar er zijn ook redenen om nog even af te wachten tot het niet anders kan, leren we van experts uit de energiesector.
Analoog vs digitaal
Hoe werkt een digitale meter nu precies? Je zal zowel voor aardgas als voor elektriciteit op termijn een digitale meter krijgen. Wat elektriciteitsmeters betreft, bestaat er nog een onderscheid tussen een éénfasige of een driefasige aansluiting. Digitale meters zijn op dezelfde manier geijkt als hun analoge voorgangers om de nauwkeurigheid van de metingen te garanderen. Het grote verschil is dat digitale meters de verbruiksgegevens onmiddellijk doorsturen naar Fluvius, die deze vanop afstand kan inlezen.
Je hoeft dus niet meer jaarlijks de meterstanden door te geven voor de eindafrekening. Digitale meters moeten consumenten en bedrijven helpen om bewuster met hun energieverbruik om te gaan, zegt Bjorn Verdoodt, woordvoerder van Fluvius. “Buiten dat ene moment in het jaar waarop de meterstanden moesten worden doorgegeven, was men vroeger veel minder bezig met het energieverbruik op te volgen. Nu kan dit veel eenvoudiger en continu via de Mijn Fluvius-app op je smartphone”.
Pieken en dalen
Een digitale meter geeft veel meer inzicht in het dagelijkse energieverbruik, met name dan waar de grootste pieken zitten. Voor het gasverbruik krijg je gedetailleerde informatie op uurniveau, voor elektriciteitsverbruik kunnen pieken zelfs per kwartier worden gemeten. Verdoodt legt uit hoe dit helpt je gebruik naar beneden te brengen. “Meten is weten”, haalt de woordvoerder een cliché boven. “Je kan heel snel zien waar je grootverbruikers zitten en hoe groot de impact van elk toestel op je energiefactuur is. Op basis van die data kan je je persoonlijke verbruik gaan bijstellen.”
Er zijn nog een paar bijkomende troeven. Via de gebruikspoorten kan je toestellen zoals een slimme thermostaat en verlichting aan de meter koppelen om een slim energienetwerk op poten te zetten. Ook energiedelen, waarbij je overtollige energie ter beschikking stelt aan andere gebruikers op het netwerk, is enkel mogelijk als je over een digitale meter beschikt. De energieleverancier kan de gegevens van de meter gebruiken om de voorschotten nauwkeuriger te berekenen. Haalt een digitale meter je factuur nu daadwerkelijk naar beneden? Alex Polfliet van het energieconsultantbureau Zero Emission Solutions, ziet het eerder als een tweesnijdend zwaard.
Vroeger was men minder bezig met het energieverbruik op te volgen. Met digitale meters kan dit veel eenvoudiger en continu.
Bjorn Verdoodt – woordvoerder Fluvius
“Het is belangrijk om te weten hoeveel, maar ook wanneer je verbruikt. Bij de invoer van het capaciteitstarief (sinds 1 januari 2023 ook van toepassing voor kmo’s in Vlaanderen, nvdr) wegen pieken veel sterker door in de eindafrekening. Het forfait is bij analoge meters veel lager omdat het piekvermogen niet wordt geregistreerd. Heb je hoge pieken in je verbruik, moet je deze zeker goed bekijken om te weten hoe je ze kunt vermijden”, aldus Polfliet.
Zonnepanelen en laadpalen
Bedrijven en particulieren met zonnepanelen staan voorlopig nog niet te springen om een digitale meter te laten plaatsen. Het nieuwe systeem maakt namelijk komaf met de ‘terugdraaiende teller’, waardoor overtollige stroom die door de zonnepanelen wordt opgewekt niet meer op het net kan worden gezet. Daardoor vrezen eigenaars van zonnepanelen dat ze meer zullen moeten betalen als ze hun stroom niet onmiddellijk opgebruiken. Sinds 2021 heb je geen keuze meer als je nieuwe zonnepanelen laat plaatsen en krijg je sowieso een digitale meter. Wie dat voor 2021 deed, mag de digitale meter uitzonderlijk nog weigeren tot 2025.
Die vrees is niet helemaal terecht, concludeerde de Vlaamse energieregulator VREG na een studie. Zestig procent van de zonnepaneeleigenaars zal net minder betalen en voor de overige veertig procent zal het verschil met hun huidige factuur slechts minimaal zijn. De energie delen of terug verkopen aan de leverancier biedt mogelijkheden om de overtollige stroom alsnog te laten renderen. Het wordt wel zaak om je verbruik en productie grondig tegenover elkaar af te wegen, zegt Polfliet.
Een andere kwestie die voor discussie zorgt, zijn laadpalen voor elektrische wagens. Het opladen van elektrische wagens zorgt onvermijdelijk voor hoge pieken in het verbruik. Nu tegen 2026 alle bedrijfswagens een elektrische motor moeten hebben, zullen bedrijven moeten investeren in oplaadinfrastructuur. Zal dat de energiekosten niet alleen maar meer de hoogte injagen? Dat hoeft niet zo te zijn, verklaart Michel Verschuere, CEO van Yuso dat groene energiediensten levert aan bedrijven.
“Wij bekijken dagelijks wanneer de energieprijzen het meest interessant zijn. Vanaf het moment van publicatie zijn die gegevens via e-mail of een API beschikbaar voor klanten. Dit kan interessant zijn om te bepalen wanneer de laadpalen aan kunnen. Je knutselt zo zelf een formule in elkaar om je energiefactuur zo optimaal mogelijk te maken. Yuso geeft gewoon de prijzen en de rest leggen we in handen van de gebruiker.”
Wie is eigenaar van de data?
Wanneer nieuwe technologieën de neus opsteken, is het privacydebat nooit veraf. Zoals we al schreven, wekken digitale meters gedetailleerde gegevens over het energieverbruik van de gebruiker op. Op de website stelt Fluvius dat de gegevensoverdracht tussen de meters via een versleutelde weg verloopt en dat de gebruiker baas is over de gebruiksgegevens.
Verdoodt verduidelijkt: “Er is een heel strenge wetgeving rondom wat met energiedata kan gebeuren. Enkel Fluvius heeft dagelijks toegang tot de metingen. Wil de gebruiker het verbruik per kwartier opvolgen, dan moet die dat via de app aangeven. Het is mogelijk om de data te delen met externe partijen om bijvoorbeeld een gunstig energiecontract af te sluiten, maar ook dit kan enkel met expliciete toestemming van de klant. De klant is altijd beheerder van zijn eigen data.”
Het is belangrijk om te weten hoeveel, maar ook wanneer je verbruikt. Heb je hoge pieken, moet je weten hoe je ze kunt vermijden.
Alex Polfliet – Zero Emission Solutions
Klinkt goed, al plaatst Polfliet hier wel een belangrijke kanttekening bij. “Je bent geen eigenaar van de digitale meter, je huurt deze alleen. Bijgevolg zijn de data over het verbruik ook eigendom van Fluvius. Als klant heb je wel het recht om die gegevens kosteloos te bekijken en een mandaat te geven voor het delen met andere partijen. Sluit je een energiecontract af, dan geef je impliciet een volmacht aan de leverancier.”
Elke stukje technologie kan in principe gehackt worden, en dus ook een digitale meter. Toch mag je er als klant vanuit gaan dat er zorgvuldig met je data wordt omgesprongen. Polfliet: “Ik noem mezelf geen expert als het aankomt op cyberveiligheid, maar tot heden heb ik geen weet van digitale meters die data van klanten hebben uitgelekt.”
Nu al overschakelen?
De uitrol van digitale meters gaat gestaag verder. Tegen 2024 wil Fluvius al tachtig procent van huishoudens en kmo’s van een digitale meter hebben voorzien. Vijf jaar later moet de analoge meter definitief een relikwie uit het verleden zijn.
“Met een analoge meter heb je minder controle over wat je aan het doen bent”, zegt Verschuere. “Je weet niet wat je ’s nachts en overdag verbruikt. Het tarief wordt dan bepaald op basis van een gemiddelde schatting. Het gevolg daarvan is dat je nog zo je best kan doen om te verbruiken op de momenten dat de prijs het meest interessant is en je uiteindelijk toch een duurdere prijs krijgt aangerekend. De markt vraagt om meer flexibiliteit en daarom loopt de uitrol van digitale meters goed.”
lees ook
Frixis: ‘Nieuwe Europese wetten brengen energietransitie in gevaar’
“Er is op dit moment toch nog maar weinig kennis over digitale meters bij bedrijven voor wie dit relevant is”, haalt Polfliet aan. “Sinds dit jaar is de plaatsing van de meter gratis. Dat maakt het eventueel opportuun om het nu al te laten doen.” Toch is het voor sommige bedrijven aangewezen om nog even te wachten tot de onvermijdelijke uitnodiging binnen komt rollen. “Wie totaal niet bezig is met zijn energietransitie zal eerder slachtoffer zijn van het nieuwe systeem, omdat je met die hogere piekkosten zit”, besluit Polfliet.
Wanneer bij jou?
Wil je weten wanneer jouw digitale meter zal geïnstalleerd worden? Via de online planningschecker van Fluvius kan je een richtdatum verkrijgen wanneer de netbeheerder bij jou voor de deur zal staan. Hiervoor heb je de EAN-code van je elektriciteitsmeter nodig. Die vind je terug op je laatste factuur.
