In november 2020 organiseerde ecoTips een Bizztalk over de duurzame werkomgeving. Hans Verboven van Universiteit Antwerpen was 1 van de panelleden. We bundelden al zijn inzichten in 1 video. “Bedrijven vergeten nog steeds de sociale kosten en de milieukosten in rekening te brengen.”
[vimeo 493370820 w=640 h=360]
Wat is duurzaamheid, voor Hans Verboven?
“Duurzaamheid is een containerbegrip. De duurzame werkomgeving bestaat uit het fysieke maar ook uit de mensen die in die omgeving werken. Voor mij is duurzaamheid het maximaliseren van de toegevoegde waarde voor zo veel mogelijk stakeholders (klanten, leveranciers maar ook de maatschappij en het milieu) terwijl we de verspilling van middelen (geld, energie, materialen) zo veel mogelijk minimaliseren. Dat betekent bijvoorbeeld ook dat bedrijven hun medewerkers moeten zien als menselijk kapitaal, waarin je moet investeren om er daarna meerwaarde uit te halen. Momenteel worden werknemers nog te veel gezien als ‘human resources’, grondstoffen die uitgeput geraken en dan aan de kant worden geschoven.”
Onze werkplek ziet er heel anders uit dan een jaar geleden. We werken bijna allemaal van thuis uit. Gedeelde kantoorfaciliteiten zoals de koffiehoek, de printers, het netwerk, het sanitair, zijn onbereikbaar. We moeten deze vervangen door oplossingen op afstand. Kan dit op een duurzame manier?
“We gaan minder efficiënt om met een aantal zaken die op een kantoor gemeenschappelijk geregeld zijn, zoals energie en printing. We verplaatsen ons wel minder maar misschien gommen die andere aspecten van thuiswerken die transportbonus wel weer uit. Maar we mogen niet vergeten dat vooral jongere mensen nog niet altijd de financiële middelen hebben om voor een duurzamere oplossing te kiezen.”
Zal er in de nasleep van de COVID-19 pandemie en de bijhorende crisis minder of net meer aandacht zijn voor de duurzame werkomgeving?
“Tot begin dit jaar moest ik nog eindeloze discussies voeren met zaakvoerders, over het nut van telewerk. Ik hoop dat we die discussie nu achter ons kunnen laten zonder volledig in het andere uiterste te vervallen. Een goeie mix van House-Hub-Headquarters (de 3H’s), waarbij het gemeenschappelijke kantoor fungeert als een ontmoetingsplaats, zou een interessante evolutie zijn.”
“Er gaapt wel nog een kloof tussen theorie en praktijk. Ook in de bouwsector zijn er ondertussen heel wat duurzame bouwmaterialen te vinden maar die worden nog niet standaard gebruikt. Soms heeft dat te maken met een soort van inertie bij overheden en grote bedrijven, om innoverende producten een kans te geven. In familiebedrijven schakelt men doorgaans sneller en denkt men meer op lange termijn. Ze hebben geen last van de dwingende kwartaalcijfers die grote bedrijven moeten voorleggen.”
Zullen duurzame bedrijven beter uit de crisis komen?
“Zeker die bedrijven die hun medewerkers behandelen als ‘human capital’ en niet als ‘human resources’, zullen een streepje voor hebben. Dat zie ik elke dag bij de bedrijven die ik begeleid, maar ook bij mijn laatstejaarsstudenten TEW en handelsingenieur. Zij zijn niet noodzakelijk meer geïnteresseerd in de grote bedrijven, maar wel in organisaties die impact hebben. Dikwijls zijn dat kleinere bedrijven en ook start-ups. Duurzaamheid is belangrijk in ‘employer branding’. Deze bedrijven zullen een groot voordeel krijgen op de arbeidsmarkt. De ‘war for talent’ zal worden gewonnen door de duurzame bedrijven.”
“Ik zie dat bedrijven nog steeds te simplistisch bezig zijn met winstmaximalisatie. Ze kijken enkel naar hun boekhoudkundige resultaten waarbij je de kosten (de 6-rekening in de boekhouding) aftrekt van de opbrengsten (de 7-rekening). Ze vergeten daarbij twee grote kosten mee te rekenen: de sociale kosten en de milieukosten (de kosten voor de planeet). Die kosten schuiven we gewoon door naar de maatschappij en de volgende generatie. Daardoor hebben we een vertekend business model waar we blijven mee werken. Ik pleit ervoor om te werken met circulaire modellen waarbij de fabrikant op het einde van de levenscyclus ook verantwoordelijk is voor de terugname van het product. Op korte termijn betekent dit waarschijnlijk de creatie van een CO2-belasting, zodat bedrijven innoveren om hun impact te verkleinen. Een globaal gedragen regulerend kader is dus nodig.”
Welke opportuniteiten zien Belgische organisaties momenteel over het hoofd?
“Ik zie telkens weer dat mensen in de ene afdeling geen idee hebben waar mensen in de andere afdeling mee bezig zijn. Het zijn aparte silo’s waartussen weinig wordt gecommuniceerd. Op die manier is de ‘flow’ in een bedrijf niet duidelijk voor de medewerkers. Veel efficiëntiewinsten zijn daar te halen. Maak dat inzichtelijk en ga van daaruit verder.”
ecoTip van Hans: “Motiveer je mensen om samen aan de slag te gaan met de duurzame werkomgeving. Koester ook symbolische acties. Zo kom je snel tot successen die je samen kan vieren!”
Welke struikelblokken liggen er op de weg naar een duurzame werkomgeving?
“Ik zie dat bedrijven dikwijls niet weten op welke manier ze een duurzaamheidsbeleid moeten opstellen. Men is met verschillende zaken bezig maar niet op een structurele manier en niet vanuit een duidelijke visie en ambitie. Aan de basis ligt er een chronisch gebrek aan tijd. Wanneer ik deze mensen dan vertel over de Sustatool, die gratis door de Vlaamse overheid ter beschikking gesteld wordt, dan zijn ze wel enthousiast. Sustatool stelt hen in staat om op een eenvoudige manier inzicht te krijgen in duurzaamheid op 15 domeinen in een organisatie. Daar koppelt de tool een veranderingstraject aan volgens de PDCA-cyclus (Plan Do Check Act) en ook de ‘supply chain’ wordt meegenomen in de tool. Zo kan je op een laagdrempelige manier de kiem van verandering binnenbrengen in bedrijven. Uiteraard moet de top van het bedrijf achter dit initiatief staan. Anders botst men vroeg of laat tegen een plafond.”
De volledige Bizztalk over de duurzame werkomgeving herbekijken of herbeluisteren? Dat kan via deze link.