Dit jaar vindt de 13e editie van het Eneco Clean Beach Cup plaats op zondag 20 maart 2022. Op ruim 27 verschillende locaties in Nederland en België is het mogelijk om mee te helpen aan de grote strand schoonmaakbeurt. In raptempo veranderen onze oceanen in een grote plastic soep. Zelfs als alle productie van plastic nù stopt, kan het aantal microplastics in de oceanen tot 2050 nog steeds meer dan verdubbelen. Dat is de alarmerende conclusie van een onderzoek van het Duitse Alfred Wegener Instituut dat net gepubliceerd werd en waar ook het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) aan meewerkte. De grote surfclubs aan onze wateren roepen al decennia lang dat het plastic-probleem steeds groter wordt. Dit is waarom elke eerste zondag van de lente in het teken staat van schone stranden. Meehelpen en inschrijven kan gratis via www.enecocleanbeachcup.be/nl.
De productie van plastic zal rond 2040 naar verwachting verdubbeld zijn, wat ervoor zal zorgen dat het plastic afval in de oceaan tegen 2050 ten opzichte van nu meer dan verviervoudigt (!). Dat blijkt uit een recent onderzoek uitgevoerd door het Alfred Wegener Instituut, Helmholtz Centrum voor Polair en Marien Onderzoek op vraag van het Wereld Natuur Fonds (WWF). In de analyse baseerde het Duitse instituut zich op ruim 2.500 studies over de impact van plasticvervuiling op de zee en de ecosystemen.
De schade door plasticvervuiling van de oceanen en zeeën is aan het einde van deze eeuw onherstelbaar, waarschuwt het WWF. Dat maakt zich zorgen om de biodiversiteit nu plankton, vissen, schildpadden en zeevogels steeds vaker plastic in hun lijf hebben of erin verstrikt raken en koraalriffen en mangrovebossen ermee verstopt raken. Maar uiteindelijk bereiken de minuscule plasticdeeltjes in de oceanen ook de mens.
Jan Seys, onderzoeker en communicatieverantwoordelijke VLIZ: “Vorig jaar ontdekten onderzoekers een nieuw, tot dan toe onbekend kreeftje op 7000 meter diepte in een van de minst toegankelijke delen van de oceaan. Het diertje bleek al plastic in zijn lijf te hebben en kreeg prompt de naam “Eurythenes plasticus”. Dit feit toont op een pijnlijke manier de alomtegenwoordigheid van plastic, en de onbereikbaarheid en onvermogen om het er terug uit te halen, eens gedumpt. Helaas weten we weinig over de mogelijke negatieve gevolgen van plastic in zee, hebben we er alle belang bij een verdere escalatie uit voorzorg een halt toe te roepen.”
Meer plastic dan vis in de oceaan
Niet alleen het WWF hamert op verandering, ook de Verenigde Naties trok vorige maand aan de alarmbel. Volgens een VN-rapport van het International Resource Panel (IRP) produceren we jaarlijks ongeveer driehonderd miljoen ton aan plastic afval, het equivalent van het gewicht van de totale wereldbevolking. Wanneer we geen actie ondernemen, zal er tegen 2050 meer plastic rondzwerven in de oceanen dan dat er vissen zijn. Slechts negen procent van al het plastic afval dat wordt geproduceerd, wordt gerecycleerd. Twaalf procent wordt verbrand, maar de overige 79 procent eindigt op stortplaatsen of in de natuur. Plastic afval stroomt vaak via rivieren en andere waterlopen van het binnenland naar de oceaan.
90% van afval is plastic
Vincent Van Quickenborne, vice-eersteminister en minister van Noordzee: “De Noordzee is het grootste natuurgebied van de Benelux. Het duurzaam beheer en de bescherming van de blauwe natuur in zee is essentieel voor de welvaart en het welzijn van zowel de huidige als toekomstige generaties. Toch komt er veel zwerfvuil en plastic in terecht dat dan ook aanspoelt op onze stranden. De Eneco Clean Beach Cup is een fantastisch initiatief om ons stukje Noordzee en onze stranden schoon te houden. We moeten allemaal ons steentje bijdragen.”
Wereldwijde cijfers, maar ook in onze Noordzee en op onze stranden is er (micro-)plastic én zwerfvuil terug te vinden. Uit een beleidsinformerende nota (maart 2021) van Lisa Devriese, wetenschapper bij het Vlaams Instituut vaar de Zee (VLIZ) blijkt dat op de zeebodem van het Belgisch deel van de Noordzee gemiddeld 126 afvalitems per km² voorkomen (met het blote oog waarneembaar). Maar liefst 90% van dat afval is plastic.
Op de Vlaamse stranden zijn er gemiddeld 137 items per 100 meter vloedlijn te vinden. Hoog tijd dus om opnieuw de handen uit de mouwen te steken én te sensibiliseren. Want het is ons strand, onze zee en dus óók onze verantwoordelijkheid.
Sven Fransen, bezieler Eneco Clean Beach Cup en surfer: De impact van twee jaar social distancing heeft ons gezamenlijk duurzaamheidsengagement blijkbaar geen deugd gedaan. De boodschap is volgens mij duidelijk: mensen missen elkaar en de natuur heeft nood aan mensen die samenkomen voor een schonere toekomst. Door hand in hand en zij aan zij de handen uit de mouwen steken creëren we blijkbaar nog steeds de meest effectieve boodschap om het tij te keren. Tijdens de vorige editie maakten zo’n 3.500 zeilers, surfers, familie en vriendengroepjes het strand schoon. In totaal kan je in 27 verschillende startlocaties terecht om een vuilniszak en hesje op te halen. De “cup” ging toen naar Surfers Paradise in Knokke en ze kregen de award overhandigd door één van hun leden, digitaal icoon uit België, Tiany Kiriloff.
Tiany Kiriloff, surfster en beachlover: “Ik ben erg blij om dit jaar de ambassadrice te zijn van Eneco Clean Beach Cup, een project dat me heel nauw aan het hart ligt, als natuurliefhebber en beachlover. Ik ben zelf gebeten door de surfmicrobe. En mijn kinderen ook – die vind je bijna elk weekend in Surfers Paradise in Knokke. Of ik nu op een plank lig in de Middellandse Zee, Stille Oceaan of de Noordzee: ik kom overal plastic en zwerfvuil tegen. En dat is zo ongelooflijk jammer. Al dertien edities lang ruimen we met Eneco Clean Beach Cup onze stranden op en het voelt als dweilen met de kraan open. We moeten absoluut blijven opruimen maar ook meer dan ooit sensibiliseren, aanzetten tot verandering en de oorzaak van het probleem aanpakken.”
Wegwerpplastic
Maar het is gelukkig niet één grote slechtnieuwsshow. Sinds 24 januari 2022 mogen bijvoorbeeld een hele reek plastic producten voor éénmalig gebruik niet meer worden verkocht. Meer bepaald: plastic wattenstaafjes, borden, rietjes en voedselverpakkingen van geëxpandeerd polystyreen bijvoorbeeld. Volgend jaar worden nóg meer milieuschadelijke producten verboden zoals lichte plastic draagtassen. Een kleine stap in de goede richting, maar helaas nog niet voldoende om het tij te doen keren.
Zeewierchef
The NorthSeaChefs trekken al lang mee aan de kar. De missie van de NorthSeaChefs: alles in het werk stellen om minder bekende, onbeminde vissoorten en bijvangst, gevangen door lokale vissers, gegeerd te maken. Met creatieve recepten en technische fiches moedigen ze andere chefs, hobbykoks en consumenten aan om op een verantwoorde wijze om te gaan met deze respectvol gevangen vissen en bijvangst. Tweesterrenchef Filip Claeys (De Jonkman) zet opnieuw zijn schouders mee onder de Eneco Clean Beach Cup. Ook de Bredense chef Donald Deschagt die onlangs nog Studio Zeewier lanceerde trekt mee aan de kar.
Digitaal ploggen
Via de gratis app ‘WePlog’ kunnen deelnemers zich registreren en aansluiten bij de ‘Eneco Clean Beach’-community. Daarin staat aangegeven welke straten, stranden een dringende schoonmaakbeurt nodig hebben of al zwerfvuilvrij zijn. Via de app en social media kun je route, foto’s en vuilnisopbrengsten delen. Dit kan je niet alleen maar tijdens de strand opkuis op 20 maart maar je kan via WePlog heel het jaar door ploggen en opruimen.
Deelnemende locaties ENECO CLEAN BEACH CUP 2022
Verschillende surfclubs langs de Nederlandse en Belgische kust ondernemen het hele jaar door al concreet actie om zwerfvuil aan te pakken. Want de clubs willen surfen op golven, niét op afval. Ze bannen plastic rietjes en roerstaafjes, beperken individuele verpakkingen, beperken het gebruik van plastic flesjes. Maar er is meer: er worden ook strandasbakjes aan toeristen uitgedeeld en er kwamen rookvrije zones op het strand, om zo de peukenproblematiek te voorkomen. En er is de JUTzak, die mensen kunnen meenemen tijdens hun strandwandeling om dan daarin strandafval te verzamelen.
Deelnemende locaties in Nederland
1. Moio, Cadzand, Gemeente Sluis, Provincie Zeeland
2. The Spot, Zandvoort, Gemeente Zandvoort, provincie Noord-Holland
3. Surfschool Domburg, XZ Domburg, Gemeente Veere, provincie Zeeland
4. The Shore, JK Den Haag, Gemeente Scheveningen, provincie Zuid-Holland
5. Surf’s Cool! JK Den Haag, Gemeente Scheveningen, provincie Zuid-Holland
6. Beach Break, NW Noordwijk, Gemeente Noordwijk, provincie Zuid-Holland
Deelnemende locaties in België
1. Twins Bredene, Bredene (HOOFDLOCATIE 2022)
2. RSYC Royal Sand Yacht Club/ ZC De Krab, De Panne
3. Side Shore Surfers, De Panne
4. KYC (Koksijde Yachting Club), Koksijde
5. SYCOD (Sand Yacht Club Oostduinkerke), Oostduinkerke
6. Surfclub Windekind, Oostduinkerke/Koksijde
7. KokoLoco Nieuwpoort, Nieuwpoort
8. VYNieuwpoort, Nieuwpoort
9. De Kwinte – VVW Westende, Middelkerke/westende
10. VZW Inside Outside, Oostende
11. Ostend Sailing/The phare East, Oostende
12. Windhaan, De Haan
13. Surfing Elephant, Wenduine
14. Icarus surfclub, Zeebrugge
15. O’Neill Beachclub, Blankenberge
16. Anemos, Knokke-Heist
17. RBSC Duinbergen, Knokke-Heist
18. River Woods Beach Club, Knokke-Heist
19. RBSC Zoute, Knokke-Heist
20. Surfers Paradise, Knokke-Heist
Schelpen en afval rapen
Het weekend van 19 en 20 maart wordt extra informatief. Terwijl je op 20 maart het strand schoonmaakt tijdens de Eneco Clean Beach Cup, kan je een dag voordien – op 19 maart – schelpen rapen, bewonderen en tellen tijdens De Grote Schelpenteldag. In elk van de tien kustgemeenten helpen schelpenkenners je op de telposten tussen 10 en 16 uur bij het verzamelen en herkennen van jouw honderd strandschelpen.