De Europese Unie wil de waterverontreiniging tegen 2030 tot nul reduceren, maar een nieuw rapport van de Europese Rekenkamer toont aan dat dit doel nog veraf is. Schepen blijven vervuilende stoffen lozen in Europese zeeën en het toezicht schiet tekort. Controles zijn onvoldoende, sancties blijven beperkt en verontreinigers kunnen vaak ongestraft blijven opereren.
Lacunes in wetgeving en controlemechanismen
Hoewel de EU-wetgeving strenger is dan de internationale regels, zijn er nog steeds mazen in het net. Een van de grootste problemen is dat rederijen verplichtingen kunnen omzeilen door de vlag van hun schepen te wisselen voordat ze ontmanteld worden. In 2022 voer één op de zeven schepen wereldwijd onder een EU-vlag, maar dit percentage lag 50% lager bij afgeschreven schepen.
Ook bij verloren containers zijn er problemen. Er is geen garantie dat verliezen worden gemeld en slechts een klein deel wordt effectief teruggevonden. Dit draagt bij aan de vervuiling van de Europese wateren.
Daarnaast maken lidstaten onvoldoende gebruik van bestaande EU-instrumenten om verontreiniging op te sporen en te bestrijden. Het CleanSeaNet-systeem, dat satellieten inzet om olielekkages te detecteren, identificeerde in 2022 en 2023 in totaal 7.731 mogelijke illegale lozingen. Vooral in Spanje (1.462), Griekenland (1.367) en Italië (1.188) waren er veel meldingen. Toch reageerden de lidstaten in minder dan de helft van de gevallen en werd slechts 7% van de meldingen bevestigd.
lees ook
Tien havens volstaan om scheepvaart te vergroenen
Weinig inspecties en zwakke sancties
De EU-auditors stellen verder vast dat preventieve inspecties van schepen te beperkt blijven. Daarnaast worden overtredingen zelden zwaar bestraft en is strafrechtelijke vervolging van vervuilers uitzonderlijk. Dit betekent dat illegale lozingen in veel gevallen zonder gevolgen blijven.
Ook de rapportering over achtergelaten vistuig schiet tekort. Vistuig dat verloren raakt of bewust wordt achtergelaten, draagt bij aan milieuverontreiniging en bedreigt de mariene biodiversiteit. Toch melden slechts weinig lidstaten overtredingen op dit vlak.
Gebrekkig toezicht op financiering en resultaten
Naast tekortkomingen in wetgeving en handhaving, mist de EU ook een duidelijk overzicht van hoe de beschikbare financiering voor zeeverontreiniging wordt gebruikt. Er is onvoldoende informatie over de behaalde resultaten en hoe deze breder kunnen worden toegepast. De werkelijke hoeveelheid gelekte olie, chemische stoffen en afval afkomstig van schepen blijft grotendeels onbekend, net als de identiteit van de vervuilers.
De Europese Rekenkamer concludeert dat, ondanks vooruitgang in regelgeving, de EU en haar lidstaten onvoldoende grip hebben op zeeverontreiniging door schepen. Zonder striktere controles en strengere sancties lijkt het doel van een volledig schone maritieme omgeving in 2030 moeilijk haalbaar.
lees ook
