In de zoektocht naar klimaatneutrale glastuinbouw komt een consortium van Vlaams-Nederlandse onderzoeksinstellingen tot een potentiële energiebesparing van 62 procent. De resultaten werden dit weekend voorgesteld in het proefcentrum van Hoogstraten. Een volgend onderzoeksproject streeft naar volledige energieneutraliteit.
Onderzoek en innovatie helpt de glastuinbouw om tot duurzaamheid te komen. Dat is nodig: de sector vraagt nog veel energie in de vorm van fossiele brandstoffen en serretelers kampen met hoge energiekosten. Afgelopen weekend werden de resultaten van het project Glitch voorgesteld op het proefcentrum in Hoogstraten, zo meldt VILT, het Vlaams infocentrum land- en tuinbouw.
Energieschermen
In dit project deed een consortium van 13 Vlaamse en Nederlandse onderzoeksinstanties, waaronder het Proefcentrum Hoogstraten en het Proefstation voor de Groenteteelt (PSKW), drie jaar onderzoek naar energiemaatregelen in de glastuinbouw. Daaruit bleek onder meer het potentieel van energieschermen. Die zorgen ervoor dat de aanwezige energie in een serre minder verloren gaat. Met dag- en nachtschermen met speciale folies kan het energieverbruik én de CO2-uitstoot fors dalen.
“Dankzij een dag- en nachtschermsysteem en een aangepaste scherm en klimaatsturing kon in totaal 62 procent energie bespaard worden waarvan 40 procent overdag en 79 procent ‘s nachts binnen een paprikateelt. En dit zonder dat de productie eronder begon te lijden. Bij tomaten werd in totaal een energiebesparing van 41 procent gerealiseerd dankzij het gebruik van nachtschermen en een aangepaste teeltstrategie. Hier was er jammer genoeg wel een productieverlies”, vertelt Marlies Huysmans, onderzoeker vruchtgroenten aan het Proefcentrum Hoogstraten.
Actief ontvochtigen
Een serre beter isoleren kan als nadeel hebben dat er problemen ontstaan door opstapeling van vochtige lucht. Een serre ontvochtigen gebeurt traditioneel door te ventileren via ramen. Om warmteverliezen via ramen te beperken gingen de onderzoekers over tot actieve ontvochtiging. Zo kon ook de energie in het verdampte vocht gerecupereerd worden.
Daarvoor werd een dampwarmtepomp ontworpen, bestaande uit een warmtemassa-wisselaar en een verdamper. De warmtemassa-wisselaar droogt de lucht via een zoutoplossing. De damp uit de serrelucht wordt zo omgezet in warmte. De verdamper concentreert de verdunde zoutoplossing terug zodat het systeem circulair werkt.
Besparen met belichting
In het onderzoek werden ook de verschillende belichtingstechnieken onder de loep genomen. “Sommige telers kiezen nog steeds voor SON-T belichting terwijl uit onderzoek blijkt dat led-belichting in de tomatenteelt tussen de 13 procent en de 38 procent minder elektriciteit verbruikt per kilogram. Dit is een aanzienlijke besparing in tijden van een energiecrisis”, vertelt Lieve Wittemans, onderzoeker tomaat aan het Proefstation voor de Groenteteelt.
De onderzoekers verwerkten de resultaten in een online tool, het Glitch Kompas. De tool begeleidt de glastuinbouwsector in Vlaanderen en Nederland bij de realisatie van relevante innovaties door middel van co-creatie, intensieve samenwerkingen tussen diverse betrokken partijen.
Vlaams steunpakket
De resultaten van het Glitch-project zijn behaald met dure maatregelen. Het zal de glastuinbouw niet door de moeilijke tijden van vandaag kunnen loodsen. Dat erkent ook minister van Landbouw Jo Brouns, die aanwezig was op de voorstelling van de onderzoeksresultaten. “Maar de Vlaamse overheid heeft wel een steunpakket samengesteld voor energie-intensieve economieën die lijden onder de hoge kostenstijging. Ook de glastuinbouw kan op dit steunpakket een beroep doen.” Zo kunnen meer energie-intensieve bedrijven aanspraak maken op een steun van 30 procent op de energiemeerkost. Het bedrag is beperkt tot 80 procent van hun operationele verlies en tot maximaal 4 miljoen euro per kwartaal.
Richting klimaatneutraliteit
De beëindiging van het project betekent niet het einde van het onderzoek naar energie-efficiëntie. Meer nog, de komende dagen gaan de onderzoekers een subsidie-aanvraag indienen voor project Energlik. De doelstelling van dat vervolgproject: aantonen dat klimaatneutraliteit en economische rendabiliteit in de glastuinbouw kunnen samengaan.