Algen, het groene goud?

Algen zijn een wondermiddel voor je huid, volgens de cosmetica-industrie. Maar deze organismen kunnen nog meer. Ze zouden wel eens een groot onderdeel van onze economie kunnen worden.

Voor haar doctoraat deed Sue Ellen Taelman (faculteit Bio-ingenieurswetenschappen UGent) vier jaar lang onderzoek naar algen en voornamelijk naar de duurzaamheid van hun productie in Europa. Algen zouden namelijk de oplossing kunnen bieden voor een aantal grote milieuproblemen waar we in de toekomst mee te maken krijgen.

Twee sectoren waar algen een waardig alternatief kunnen worden, zijn de aquacultuur en de veevoedersector.

Duurzaam vis- en veevoeder

“Momenteel is er in de aquacultuur zo’n vijf kilo wilde vis (bv. ansjovis) nodig, vermalen tot vismeel- en olie, om één kilo zalm te produceren. Die wilde vis eet op zijn beurt dan weer algen. Een duurzame oplossing zou zijn om de tussenstap, de wilde vis, over te slaan en de zalm algen te voeren”, zegt Taelman.

Algen bevatten veel eiwitten, olie en vitaminen. Die grote hoeveelheid eiwitten zorgt ervoor dat algen ook ideaal zijn om in veevoeder te verwerken. Momenteel wordt massaal soja geïmporteerd om genoeg eiwitten in het veevoeder te krijgen. Die soja is afkomstig van landen zoals Brazilië, waar het Amazonewoud deels gekapt wordt om plaats te maken voor sojaplanten die in het Europees klimaat moeilijk te telen zijn. Maar ook andere waardevolle ecosystemen worden bedreigd door de stijgende vraag naar soja.

Taelman: “Voor de toekomst is het belangrijk om onze ecologische voetafdruk te verminderen en die waardevolle natuurgebieden te behouden. Europa moet dus de import beperken en meer zelfvoorzienend zijn op vlak van eiwitproductie. Toch mag de competitie voor vruchtbare grond niet toenemen. De kweek van algen kan hier een oplossing bieden aangezien algen in zee of op onvruchtbaar land kunnen gekweekt worden, bijvoorbeeld door kweek in zakken of vijvers”.

Van kleurstof tot superfood

Andere sectoren tonen ook meer interesse in het gebruik van algen. In de chemische sector worden momenteel al kleurstoffen uit algen gehaald. Voor de cosmetica passen algen perfect binnen de trend van maritieme producten. De energiesector onderzoekt de mogelijkheden om biodiesel, bio-ethanol of biogas te produceren op basis van algen. Europa moet tegen 2020 immers 20 procent van zijn energie halen uit hernieuwbare bronnen.

Er is ook al onderzoek gedaan naar de voedingswaarde en de gezondheidsvoordelen die algen kunnen teweeg brengen. Algen kregen de titel van ‘superfood’ en lijken componenten te bevatten die bijvoorbeeld de kans op kanker verminderen en het immuunsysteem verbeteren. Pistes genoeg dus voor het gebruik van algen in de toekomst.

Groeien op urine

De productie van algen heeft dan weer één groot voordeel: ze zijn vrij eenvoudig te kweken. Als hernieuwbare bron vormen ze bovendien geen competitie met andere gewassen voor vruchtbaar land omdat ze in een waterig milieu, zoals vijvers of zakken groeien. “Alle gronden die volledig uitgeput zijn qua voedingsstoffen kan je gebruiken om algen te kweken”, aldus Taelman. “Bovendien kunnen ze op afvalstofstromen groeien zoals urine of vergiste mest, en nemen ze CO2 op.”

Energie en voedingsstoffen

Maar als de algenkweek zo voordelig is, waarom vinden we ze dan nog niet overal in terug?
De uitdagingen waar de producenten van algen mee te maken hebben, onderzocht Taelman in haar case studies bij Proviron (België) en in Lelystad (Nederland). Proviron is een bedrijf dat algen kweekt in gepatenteerde zakken. In Lelystad worden algen gekweekt in open vijvers.

Een eerste vaststelling op beide sites was de hoeveelheid energie die nodig is om het hele productieproces te laten draaien. “Als producent van algen heb je de indruk dat je duurzaam werkt. Je produceert algen op basis van rookgassen, waar CO2 inzit, en afvalwarmte. Maar de pompen en ventilatoren die je nodig hebt in je installatie, verbruiken zoveel energie dat dit neerkomt op een nuloperatie of zelfs een negatieve operatie op vlak van duurzaamheid. Toch zien we het niet somber in. Er is nog veel vooruitgang mogelijk om de technologie energetisch efficiënter te maken”, aldus Taelman.

Daarnaast stelde Taelman vast dat Proviron CO2 aankocht in plaats van de eigen uitstoot te hergebruiken. Proviron gebruikte ook verse stikstof, fosfor en sporenelementen om de algen te kweken in plaats van voedingsstoffen uit afvalstromen. “Hier zit je enerzijds met het probleem van de wetgeving. Wanneer je algen kweekt op afvalvoedingsstoffen, mag je ze niet gebruiken binnen de humane voedselketen”, aldus Taelman. Anderzijds is de aanvoer van afvalstromen niet altijd verzekerd, de hoeveelheid en samenstelling kan sterk variëren doorheen het jaar, waardoor de algen kunnen sterven.

Algenproductie in Europa is een jonge technologie met veel potentieel, maar een echte doorbraak blijft voorlopig uit. “Meer onderzoek is nodig om het productieproces duurzamer en efficiënter te maken”, concludeert Taelman.

Foto: productie van algen in kweekzakken
Bron: Universiteit Gent
Datum: 9-5-2016