Als een van de 112 Europese missiesteden streeft Leuven naar een klimaatneutraal statuut tegen 2030. Daarvoor stelde het een Klimaatcontract op, met 10 leidende principes. Baanbrekend is het engagement van verschillende partners uit het Leuvense ecosysteem. Onder andere Sweco ondertekende het Klimaatcontract en geeft met zijn expertise de ambities mee vorm. We overlopen met hen het project in Leuven.
Wereldwijd verbruiken steden meer dan de helft van alle energie en zijn ze goed voor 70 procent van de CO2-uitstoot. In de Europese Unie woont zo’n driekwart van alle mensen in de stad. Dat maakt Europese steden bij uitstek geschikt om de omslag naar een duurzame maatschappij te trekken. Daarom lanceerde Europa in 2022 de missie 100 klimaatneutrale en slimme steden tegen 2030. 112 steden gaan de uitdaging aan om hun ambities en inspanningen voor het klimaat op te schroeven. Zij banen de weg en zoeken oplossingen voor barrières, om te tonen dat het kan.
Leander Stalmans, energieconsultant bij Sweco, benadrukt dat het project kadert binnen de Europese Green Deal. “Het is vooral de bedoeling om drempels op te sporen en aan te pakken. 2030 komt er heel snel aan. Sweco ondertekende het Klimaatcontract als geëngageerde partner en verleent zijn expertise om de transitie mee waar te maken.”
Netwerk van partners
“Onze experten ondersteunden Leuven bij de selectie en technische uitwerking van de doorbraakprojecten, analyseerden de klimaatimpact en berekenden de CO2-impact. Verder verzamelden we mee de engagementsverklaringen en becijferden we de kosten en baten waar mogelijk.”
“Wat ik ontzettend sterk vind, is dat alle stakeholders wordt gevraagd bij elk doorbraakproject waarin ze een rol spelen hun handtekening te zetten.”
Leander Stalmans, Sweco Belgium
Het belangrijkste in dit verhaal is het woord partner. Sweco is niet de enige. Andere partijen zoals AB Inbev, imec, Materialise, Fluvius en KU Leuven zitten mee rond de tafel. “Wat ik ontzettend sterk vind aan het Leuvens Klimaatcontract, is dat alle stakeholders wordt gevraagd bij elk doorbraakproject waarin ze een rol spelen hun handtekening te zetten. Als één partij het niet eens is, moet je rond de tafel gaan om toch een akkoord te vinden”, zegt Stalmans. “Partners engageren zich zo om mee te werken aan de realisatie van elk van deze projecten.”
“Deze aanpak zorgt ervoor dat alles heel interactief verloopt. Een analyse van de Leuvense CO2-uitstoot leerde welke emissiedomeinen prioritair zijn en welke barrières een snellere transitie in de weg staan. Op het einde is een grote stap gezet naar goed draagvlak over alle 86 doorbraakprojecten. Een investeringsstrategie concretiseert de financiële middelen, logica en hefbomen die nodig zijn om de doorbraakprojecten en de transitie in Leuven te financieren.”
BUUR part of Sweco als katalysator
Waarom Sweco zich zo sterk engageert binnen het Leuvense project? Stalmans glimlacht en wijst naar de overname van BUUR in 2021. “BUUR part of Sweco was oorspronkelijk een Leuvens ingenieursbureau dat gespecialiseerd is in onder meer stadsplanning en landschapsarchitectuur. Hun team vormt vandaag binnen Sweco een divisie die zich toelegt op het ontwerp van duurzame en hoogkwalitatieve leefomgevingen.” BUUR part of Sweco heeft zijn roots in Leuven en was al actief in het bestuur van de vzw Leuven2030 via oprichter Johan Van Reeth.
Evolutie van het klimaatactieplan
Het is opvallend dat het Leuvens Klimaatcontract er is gekomen, omdat de stad al een klimaatactieplan had met een concrete roadmap en warmtestrategie. Toch vervoegde Leuven zich bij de 111 andere Europese missiesteden naar een klimaatneutraal statuut tegen 2030.
“Alle 86 doorbraakprojecten die uit Leuven2030 zijn gekomen, hebben een sterke ambitie. Er is meer drive door de verschillende partners. De drempels in alle bestaande projecten hebben we heel gericht bekeken om te zien wat wel en niet kan. Een klimaatactieplan blijft nog té vaak theorie, Leuven 2030 maakt de klimaattransitie concreet door rond concrete drempels en kansen aan de slag te gaan.”
“De barrières werden zo concreet mogelijk gemaakt, zodat het niet gaat zweven. Ook al is het niet wettelijk bindend, toch hangt er een harder engagement aan vast. Zeker als we vergelijken met de traditionele klimaatplannen zoals Leuven die initieel al had.”
Om daad bij het woord te voegen, kan je alles live volgen op de website van Leuven 2030. Je vindt er ook al heel wat doorbraakprojecten terug, inclusief startdatum en de status ervan. Je kan handig filteren op onder andere energie, mobiliteit, (ver)bouwen of circulair. “Dat maakte heel het Leuven 2030-project zo interessant. Elk thema is evenwaardig aan elkaar.”
Rendement, financieel en maatschappelijk
In de toekomst zullen verschillende soorten partijen kunnen investeren in meerdere doorbraakprojecten tegelijk, via een portfoliomodel. Financieel rendement en maatschappelijke return gaan daarbij hand in hand. Overwinsten worden geherinvesteerd, wat toelaat om een mix van meer en minder financieel rendabele projecten te realiseren en tegelijkertijd de maatschappelijke return mee te garanderen, op korte en lange termijn.
Dit omvattend financieringsmodel brengt ook de ‘kost van niets doen’ in de mate van het mogelijke in rekening. Hoe langer actie uitblijft, hoe hoger de kosten van de klimaattransitie immers oplopen. “We kijken ernaar uit om samen met Stad Leuven, Leuven 2030 en de andere partners in het Leuvense ecosysteem de ingeslagen weg te vervolgen”, zegt Stalmans.
Naar 80% CO2-reductie
Tegen 2030 wil Leuven zijn jaarlijkse CO2-uitstoot reduceren naar 79.000 ton, of 80 procent minder ten opzichte van de uitstoot in 2019, 457.000 ton. De resterende uitstoot wordt aangepakt door meer groen – vandaag is dat naar schatting al goed voor 12.000 ton CO2-opslag per jaar, en via innovatieve nieuwe technologieën in de industrie- en transportsector.
Als belangrijke eerste stap reduceren de 86 doorbraakprojecten de uitstoot met ruwweg 10 procent. Tegelijk spelen deze doorbraken een belangrijke rol, door barrières weg te nemen, innovaties te testen of een belangrijke voorbeeldrol te vervullen. Dat maakt de weg vrij voor opschaling en replicatie, om de impact te maximaliseren tot een reductie van 80 procent.
