Zoals alle sectoren vandaag moet ook de bouwsector broodnodig verduurzamen in het licht van de huidige klimaatdoelen. De sector, verantwoordelijk voor de helft van de ontginning van grondstoffen en 40% van het geproduceerde afval wereldwijd, heeft die boodschap ondanks de stempel conservatief te zijn gelukkig al een tijdje begrepen. Er wordt vandaag steeds vaker gebruikgemaakt van hernieuwbare en recuperatiematerialen. Circulaire principes als aanpasbaar, veranderingsgericht en demonteerbaar ontwerpen en bouwen worden langzaam maar zeker meer omarmd.
Beton, na water het meest gebruikte materiaal ter wereld en jaarlijks goed voor zo’n 5 tot 8% van de mondiale CO2-uitstoot, is evenwel nog steeds een onmisbaar materiaal in de bouwsector. Toch was vergroening van het bouwmateriaal lang geen speerpunt in het verduurzamen van de bouwsector. Pas de laatste jaren lijken daartoe de eerste stappen gezet. Ook in ons land. Wij pikten er twee noemenswaardige innovaties uit.
Voor een eerste duurzame innovatie op het vlak van beton, dat traditioneel bestaat uit cement, water en granulaat zoals zand, grind en steenslag, steken we de taalgrens over. Op zijn site in Aisemont nam de groep Carmeuse, gespecialiseerd in de ontginning van kalksteen, onlangs een nieuwe productie-eenheid voor kalksteenmeel in gebruik, de grootste in de Benelux. De groep met hoofdzetel in Louvain-la-Neuve en meer dan negentig productiesites in twintig landen wereldwijd, deed dat nadat het een technische goedkeuring kreeg, een zogenaamde ATG, voor het product Calcitec CM uit de groeve in het Waalse Moha. De ATG voor de specifieke kalksteen kan beschouwd worden als revolutionair en uniek in de wereld. Calcitec CM vervangt tot 20% cement – het materiaal dat bij het maken van beton zorgt voor de grootste CO2 -uitstoot, 80% – in goed gedefinieerde cement-fillercombinaties en milieuklassen.
België is na Nederland het tweede land ter wereld dat over een technische goedkeuring beschikt voor een dergelijk concept. Naarmate er meer cement-fillercombinaties ontwikkeld worden, zullen er andere ATG’s volgen. Dit maakt de weg vrij voor betonvarianten voor nog meer milieuklassen en cementtypes. Volgens de berekeningen van Carmeuse kunnen de Belgische betonproducenten de CO2-voetafdruk van hun producten met 15% verminderen door gebruik te maken van Calcitec CM, goed voor een totale CO2-reductie van 130.000 ton per jaar.
Gerecycleerd beton
Maar er bestaan ook andere vormen van duurzaam beton, zo toont een tweede grote innovatie in ons land. In de realisatie van de nieuwe woonwijk Komet in Mechelen, die momenteel aan de gang is, wordt voor het eerst in ons land deels gerecycleerd beton toegepast op grote schaal. Het beton wordt geproduceerd door Jacobs Beton uit het naburige Sint-Katelijne-Waver, dat voor de ontwikkeling ervan samenwerkte met Revive, VK Architects & Engineers en DEMOCO. Deze partijen zijn respectievelijk betrokken bij het project als ontwikkelaar, studiebureau en aannemer. In het bewuste beton wordt 30% natuurlijke granulaten vervangen door gerecycleerde betongranulaten, het (voorlopig) maximaal toegestane percentage, in functie van prestatie-eisen.
Er zijn in België al wel meer bouwprojecten gerealiseerd met deels gerecycleerd beton, maar daarin was het beton telkens specifiek voor dat ene, vaak kleinschalige project ontwikkeld en was er van productie op industriële schaal geen sprake. De producenten moeten het beton nog steeds voor elk nieuw project laten testen om goedkeuring te krijgen. Jacobs Beton kreeg voor het gerecycleerde beton een BENOR-label, wat betekent dat het beton niet langer aan één specifiek project verbonden is en het familiebedrijf het dus op industriële schaal kan gaan verdelen.
“Verantwoordelijkheid nemen”
Voor de bouw van Komet is een goeie 15.000 m³ beton nodig. 5.000 m³ daarvan zal het groene beton van Jacobs Beton zijn, wat dus overeenkomt met een besparing van zo’n 1.500 ton natuurlijk betongranulaat. Volgens Revive komt dat overeen met 50 grote vrachtwagens die van de steengroeves in Wallonië naar de werf moeten rijden, goed voor 7.500 km zwaar transport.
De eerste gebouwen waarin het deels gerecycleerde beton wordt toegepast, zijn inmiddels in opbouw.
Er zijn nog andere voorbeelden te noemen in België. Zo behaalde de CCB-betoncentrale in Brussel een
jaar geleden nog een Cradle to Cradle Silver-certificaat voor zijn stortklaar beton omdat het dat een tweede leven kan geven.
Nu de eerste stappen richting meer duurzaam beton gezet zijn, ligt de weg naar nog milieuvriendelijkere alternatieven hopelijk helemaal open.
