Als antwoord op de vraag die de verschillende energieministers stelden in het kader van het Belgische Interfederale Energiepact, voerde PwC in een gezamenlijke opdracht van de vier Belgische energieregulatoren een vergelijkende studie uit naar de elektriciteits- en aardgasprijzen in België en die in Duitsland, Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Het rapport, dat de prijzen van januari 2020 als basis nam, blijkt dat we in België relatief weinig betalen voor aardgas, maar ook dat de Belgische gezinnen, kmo’s en elektrointensieve industrie een hoge elektriciteitsfactuur betalen.
De belangrijkste bevindingen samengevat:
• De Belgische gezinnen en bedrijven, aangesloten op laagspanning, betalen een hoge elektriciteitsfactuur in vergelijking met onze buurlanden.
• De elektriciteitsfactuur van niet-elektrointensieve bedrijven aangesloten op midden- of hoogspanning ligt wel in lijn met de ons omringende landen.
• Omdat onze buurlanden (en ook Vlaanderen) vaak grote kortingen toekennen aan bedrijven met elektrointensieve activiteiten, ondervinden vergelijkbare bedrijven in Brussel en Wallonië een concurrentieel nadeel.
• De aardgasfactuur is relatief laag in België. Aardgasverbruikers in België betalen weinig openbaredienstverplichtingen, toeslagen en heffingen in vergelijking met elektriciteitsverbruikers.
Relatief hoge elektriciteitsfactuur voor gezinnen, kmo’s en elektrointensieve industrie
In vergelijking met onze buurlanden betalen Belgische gezinnen een relatief hoge elektriciteitsfactuur. Enkel de Duitse gezinnen betalen meer, terwijl in Nederland de gezinnen het minst betalen. De verschillen zijn groot: de Duitsers betalen bijna twee keer zoveel als de Nederlandse gezinnen. De voornaamste oorzaak van deze verschillen zijn de ‘andere’ kosten: openbaredienstverplichtingen, toeslagen en heffingen, die via de energiefactuur aangerekend worden. In het Brussels Hoofdstedelijke Gewest worden minder toeslagen en heffingen aangerekend. Daardoor is dit gewest de goedkoopste regio binnen België.
De resultaten voor de kmo’s aangesloten op het laagspanningsnet zijn heel gelijkaardig aan de resultaten voor de gezinnen. Nederland is wel niet langer het goedkoopste buurland, aangezien de vermindering van de energiebelasting daar enkel geldt voor de gezinnen. Bij de professionele klanten laten we ook de btw buiten beschouwing en daardoor wordt ook het verschil met het Verenigd Koninkrijk kleiner (de Britse gezinnen betalen slechts 5% btw).
Voor de Belgische bedrijven aangesloten op het middenspanningsnet ligt de elektriciteitsfactuur meer in lijn met de ons omringende landen. Zij betalen minder dan de Duitse en Britse bedrijven, bijna evenveel als de Nederlandse bedrijven, maar meer dan de Franse bedrijven (afhankelijk van de specifieke situatie). De zuivere elektriciteitskost is vrij gelijk in alle landen en regio’s, het zijn opnieuw de netwerkkosten en ‘andere’ kosten die de voornaamste verschillen veroorzaken.
Uit de studie blijkt dat de Belgische bedrijven aangesloten op het hoogspanningsnet relatief hoge prijzen betalen in vergelijking met onze buurlanden. Enkel in het Verenigd Koninkrijk is de elektriciteitsfactuur altijd hoger. Er is evenwel een duidelijk onderscheid tussen de elektrointensieve bedrijven en de niet-elektrointensieve bedrijven. Onze buurlanden kennen vaak grote kortingen toe aan de elektrointensieve bedrijven, die daardoor competitiever zijn dan hun Belgische tegenhangers. Enkel Vlaanderen past met de ‘supercap’ ook zo’n korting toe en vindt daardoor meer aansluiting met de buurlanden. Voor de niet-elektrointensieve bedrijven zijn de elektriciteitsprijzen in België relatief laag, enkel Nederland heeft nog lagere prijzen.
Competitieve aardgasprijzen
Voor aardgas ligt de situatie anders. De Belgische gezinnen en kmo’s betalen relatief weinig ten opzichte van onze buurlanden. In Vlaanderen betalen de gezinnen en kmo’s zelf de laagste aardgasprijzen van alle regio’s. Wat vooral opvalt, is dat we in België weinig openbaredienstverplichtingen, toeslagen en heffingen betalen voor het aardgasverbruik, zeker in vergelijking met de elektriciteitsfactuur. Ook de industriële afnemers van aardgas betalen relatief lage prijzen in België.
Betaalbaarheid van energiefactuur voor kwetsbare gezinnen
In een verdere analyse van de energieprijzen focust de studie op de betaalbaarheid van de energiefactuur voor meer kwetsbare gezinnen. Zowel voor elektriciteit als aardgas blijkt dat kwetsbare gezinnen in België vaak een kleiner deel van hun inkomen aan de energiefactuur besteden dan in de ons omringende landen. In welke mate kwetsbare gezinnen effectief bereikt worden en hoe dit zich verhoudt tot de ons omliggende landen, valt buiten de scope van deze studie, maar zou verder onderzocht kunnen worden.
Competitiviteit van industriële sectoren
Tot slot wordt ook de impact van de energieprijzen op het concurrentievermogen van de voornaamste industriële sectoren in België uitgelicht. Door de relatief hoge elektriciteitsprijzen ondervinden de elektrointensieve bedrijven in Brussel en Wallonië een concurrentienadeel. De meer competitieve aardgasprijzen wegen daar niet tegen op.
Dit resultaat duidt op een noodzaak om de belastingverminderingen op de energiefactuur, die momenteel voor de grote industriële gebruikers gelden, opnieuw in overweging te nemen. De algemene doelstelling zou een streven naar meer competitieve elektriciteitsprijzen voor de elektrointensieve sectoren moeten zijn, zonder dat bijkomende kosten naar de andere consumenten doorgerekend worden.
Deze gezamenlijke studie van de vier regulatoren wordt in 2021, 2022 en 2023 geactualiseerd. Meer informatie vindt u in de studie, via deze link.
