Het Fonds voor een rechtvaardige transitie zal EU-landen helpen de sociale en economische gevolgen van de transitie naar een klimaatneutrale economie aan te pakken.
• Gericht op minst ontwikkelde regio’s, ultraperifere gebieden en eilanden
• Toezegging om uiterlijk in 2050 klimaatneutraal te zijn als voorwaarde voor financiële steun
• Investeringen in afvalverbranding en fossiele brandstoffen uitgesloten van subsidies
• Groen beloningsmechanisme” voor lidstaten die het snelst optreden
Het pakket omvat 7,5 miljard euro uit het meerjarig financieel kader 2021-2027 en 10 miljard euro uit het EU-herstelfonds. Steun uit het fonds is voorbehouden voor projecten met een nadruk op economische diversificatie, herstructurering of het scheppen van banen en voor projecten die bijdragen aan de transitie naar een duurzame, klimaatneutrale en circulaire Europese economie.
Via het Fonds voor een rechtvaardige transitie (Just Transition Fund, JTF) zal financiële steun worden vrijgemaakt voor bijscholing, omscholing en hulp bij het zoeken naar werk, en om werknemers en werkzoekenden actief te betrekken bij de transitie naar een klimaatneutrale Europese economie. Ook micro-ondernemingen, starterscentra, universiteiten en openbare onderzoeksinstellingen zullen steun kunnen ontvangen en er zal ruimte zijn voor investeringen in nieuwe energietechnologieën, energie-efficiëntie en duurzame lokale mobiliteit.
Voor afvalverbranding zal er geen steun uit het JTF beschikbaar zijn. Dat geldt ook voor activiteiten die verband houden met tabaksproducten, investeringen in fossiele brandstoffen en voor de ontmanteling en bouw van kerncentrales.
In hun plannen voor een rechtvaardige transitie moeten de lidstaten de gebieden aanmerken die het zwaarst getroffen worden door de energietransitie. De middelen die ze uit het JTF ontvangen, moeten ze voornamelijk daar inzetten. Er moet bijzondere aandacht gaan naar het specifieke karakter van eilanden, eilandgebieden en ultraperifere regio’s.
Op initiatief van het Parlement wordt er een “groen beloningsmechanisme” opgenomen in het JTF, als de middelen van het fonds na 31 december 2024 worden uitgebreid. Deze extra middelen zullen worden verdeeld onder de lidstaten. De lidstaten die erin slagen de uitstoot van industriële broeikasgassen te verminderen, zullen meer financiering ontvangen.
Andere belangrijke aspecten van de verordening
• De lidstaten zullen alleen toegang krijgen tot het JTF als zij zich er op nationaal niveau aan verbinden vóór 2050 klimaatneutraal te worden. Zolang zij deze doelstelling niet vaststellen, zullen de lidstaten maar op 50 % van hun nationale aandeel aanspraak kunnen maken.
• Bedrijven in financiële moeilijkheden kunnen steun ontvangen in overeenstemming met de EU-regels voor tijdelijke staatssteun die zijn vastgesteld voor bijzondere omstandigheden.
• Op vrijwillige basis kunnen ook middelen worden gebruikt uit andere cohesiefondsen.
• Het aandeel van de investeringen via EU-financiering (medefinanciering) kan maximaal 85 % bedragen voor minder ontwikkelde regio’s, 70 % voor overgangsregio’s en 50 % voor meer ontwikkelde regio’s.
Het voorstel werd dinsdag goedgekeurd met 615 stemmen voor, 35 tegen en 46 onthoudingen.
Citaat
Rapporteur Manolis KEFALOGIANNIS (EVP, GR):“Het Europees Parlement geeft een sterk politiek signaal af: de sociale, economische en ecologische impact van de energietransitie in de meest getroffen regio’s moet worden aangepakt. We zijn onderweg naar een nieuw groen tijdperk voor Europa zonder iemand aan zijn lot over te laten.”
Volgende stappen
Zodra de Raad het akkoord formeel heeft goedgekeurd, treedt het in werking op de twintigste dag na de bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie.
Achtergrond
Het Fonds voor een rechtvaardige transitie (JTF) is de eerste pijler van het mechanisme voor een rechtvaardige transitie. Dat is een belangrijk instrument voor de ondersteuning van regio’s, sectoren en werknemers die naar verwachting met grote uitdagingen te kampen zullen hebben als gevolg van de uitvoering van de Europese Green Deal. Op 9 december 2020 hebben de wetgevers een voorlopig politiek akkoord bereikt over het JTF. Zodra de Raad het akkoord formeel heeft vastgesteld, treedt het in werking op de twintigste dag na de bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie.
