Goudwinning is een van de meest destructieve industrieën ter wereld. Maar gelukkig kan de wereld gerust zonder, schrijft onderzoeker Stephen Lezak van de Universiteit van Cambridge in een opiniestuk.
De 16de-eeuwse koning Ferdinand van Spanje stuurde zijn armada naar het buitenland met de opdracht: “Kom terug met goud! Verwerf het op humane wijze indien mogelijk, maar kom koste wat het kost terug met goud.”
Die uitspraak is nog steeds actueel. Goud blijft een van de duurste stoffen ter wereld – de winning ervan blijft een van de meest destructieve processen op aarde voor mens en milieu.
Ongeveer 7 procent van het goud dat elk jaar wereldwijd wordt gekocht, wordt gebruikt voor industrie, technologie of medicijnen. De rest belandt in bankkluizen en juwelierszaken.
Mooie objecten en stabiele investeringen zijn de moeite waard om te maken en te bezitten, en hebben vaak een aanzienlijke culturele waarde. Maar geen van beide kan de duizelingwekkende menselijke en ecologische tol van de goudwinning rechtvaardigen. In een recente studie hebben mijn collega’s en ik aangetoond dat stoppen met goudwinning – en in plaats daarvan volledig te vertrouwen op gerecycleerd goud – mogelijk is.
“Goudmijnen stoten jaarlijks meer broeikasgassen uit dan alle passagiersvluchten in Europa samen”
Circulaire goudeconomie
Ondanks verbeteringen in de goudwinning in de afgelopen eeuw en nieuwe regelgeving om de impact van de mijnbouw te verzachten, blijft de industrie een ravage aanrichten in natuurgebieden op alle continenten, behalve Antarctica.
Goudmijnen stoten jaarlijks meer broeikasgassen uit dan alle passagiersvluchten in Europa samen. Goudwinning is ook verantwoordelijk voor 38 procent van de jaarlijkse wereldwijde kwikuitstoot. Miljoenen arbeiders in de artisanale mijnbouw lijden daardoor aan chronische kwikvergiftiging, die vooral bij kinderen slopende ziekten kan veroorzaken.
In ons onderzoek hebben we hypothetische scenario’s gemodelleerd waarin het goudverbruik zou kunnen dalen tot duurzamere niveaus. Op basis van de huidige recyclagepercentages onderzochten we ook een volledig circulaire goudeconomie, waarin de gehele wereldvoorraad goud afkomstig is van gerecycleerde bronnen.
Tegenwoordig wordt bijna een kwart van de jaarlijkse vraag naar goud geleverd door recyclage, waardoor goud een van de meest gerecycleerde materialen ter wereld is. Voor die recyclage is geen kwik nodig, en amper 1 procent van de water- en koolstofvoetafdruk van gedolven goud.
Wij hebben vastgesteld dat een wereldwijde daling van de goudwinning verenigbaar kan zijn met de drie centrale functies van goud in juwelen, technologie of als investering.
Ons model toont aan dat het voor industriële doeleinden gebruikte goud (voornamelijk in de tandheelkunde en smartphones) eeuwenlang kan worden geleverd, zelfs als alle goudwinning morgen zou stoppen.
We ontdekten ook dat in een volledig circulaire goudindustrie nog steeds juwelen kunnen worden geproduceerd met gerecycleerd goud. Er zou alleen ongeveer 55 procent minder aanbod zijn, waarmee er nog steeds meer dan genoeg overblijft voor essentiële toepassingen.
lees ook
De onmisbare grondstoffen van de groene revolutie: hoe ze duurzaam ontginnen?
Goud als belegging
Om deze toekomst werkelijkheid te laten worden, zouden beleggers hun handel moeten beperken tot bestaande reserves, zonder nieuw gedolven goud aan hun portefeuille toe te voegen.
Een wereld met een krimpende goudvoorraad zou waarschijnlijk betekenen dat consumenten meer zouden betalen voor een 24-karaats gouden ring. Maar waarschijnlijker is dat de aankoop van sieraden zal verschuiven naar goedkopere (en duurzamere) goudlegeringen die nu al populair zijn. En in de toekomst kan de vraag naar goud afnemen naarmate de consument meer belang hecht aan duurzame keuzes.
De rol die goud als belegging speelt in de wereldeconomie zou waarschijnlijk blijven functioneren, ongeacht de winning. Goud is net waardevol omdat het schaars is – net als kunst uit de renaissance. Het beëindigen van de goudwinning zou dus geen einde maken aan het kopen en verkopen van goud voor bankkluizen. Het zou gewoon de bestaande goudvoorraad waardevoller maken.
Ongeacht of de wereld goud nodig heeft: ons onderzoek geeft aan dat de wereld geen behoefte heeft aan goudwinning. Private beleggers en centrale banken zien op tegen dit idee. De Amerikaanse overheid is bijvoorbeeld ‘s werelds grootste eigenaar van goud, met 11 miljard dollar aan reserves. Maar vooruitgang op het vlak van duurzaamheid is altijd zwaar bevochten, en de goudindustrie vormt daarop geen uitzondering.
“Het sluiten van goudmijnen is de eerste stap”
Geïnspireerd door andere transities
Net als goud is ook de winning van fossiele brandstoffen schadelijk voor het milieu. Maar fossiele brandstoffen leveren warmte en elektriciteit aan gezinnen en bedrijven, energie voor voertuigen en meststoffen voor boerderijen. Om van die bron af te stappenwaren tientallen jaren van onderzoek en investeringen in schone energietechnologieën nodig.
Om alternatieven voor goud te vinden daarentegen is geen onderzoek nodig. Juwelen kunnen duurzamer worden gemaakt door goud te mengen met andere metalen. Beleggers kunnen vertrouwen op bestaande goudvoorraden en diversifiëren naar andere stabiele activa. En technologie kan gerecycleerd goud blijven gebruiken wanneer dat nodig is.
Het sluiten van goudmijnen is de eerste stap. Maar veel regio’s zijn afhankelijk geworden van goudwinning, Alleen al de artisanale mijnbouw ondersteunt wereldwijd maar liefst negentien miljoen mijnwerkers en hun gezinnen, vaak in ontwikkelingseconomieën.
Zij verdienen een rechtvaardige transitie die ervoor zorgt dat zij geen bijkomende schade ondervinden bij de overgang naar duurzaamheid. Overheden moeten zorgen voor een stevig vangnet voor voormalige gouddelvers en hun gezinnen. Dat houdt ook goedkope opleidingen en omscholing in, zodat ze werk kunnen vinden in duurzamere sectoren.
lees ook
Van Europees mijnafval naar grondstof voor beton
Stappen op weg naar duurzaamheid
Het verantwoord afbouwen van de goudwinning zal tijd vergen. Maar er zijn verschillende maatregelen mogelijk om de transitie vandaag in te zetten.
Aan de vraagzijde van de industrie hebben grote juwelenmerken, zoals Pandora, zich er al toe verbonden om tegen 2025 uitsluitend gerecycleerd goud te gebruiken. Ook Apple heeft onlangs als doel gesteld om tegen 2030 uitsluitend gerecycleerde materialen te gebruiken.
Aan de aanbodzijde moeten mijnbouwbedrijven beginnen met de sluiting van mijnen die alleen goud winnen. Veel kopermijnen produceren goud als bijproduct, wat in de toekomst waarschijnlijk zo zal blijven.
Ondertussen moeten institutionele beleggers stoppen met investeren in nieuwe goudmijnen. Dat geldt ook voor groepen als de Wereldbank, die van 2010 tot nu 800 miljoen dollar heeft geïnvesteerd in goudmijnen in Afrika, Azië, Zuid-Amerika en de eilanden in de Stille Oceaan.
Vermogensbeheerders met oog voor rechtvaardigheid, zoals beheerders van schenkingen, zouden naast kolenproducenten ook goudmijnbedrijven op hun zwarte lijst moeten zetten. En centrale banken zouden hun toekomstige investeringen moeten richten op andere stabiele waarden, of ten minste uitsluitend gerecycleerd goud aanschaffen.
De wereld wordt volop geconfronteerd met moeilijke afwegingen op het gebied van duurzaamheid. Goudwinning hoort daar niet bij. Deze industrie stopzetten is een relatief eenvoudige manier om de voetafdruk van de mensheid op een kwetsbare planeet te verkleinen.
