Op 2 km van de kathedraal van Antwerpen ligt Blue Gate Antwerp (BGAD), een brownfield die vroeger gekend was als Petroleum-Zuid. Nu is deze site in volle ontwikkeling. Meer nog, de initiatiefnemers stelden zich tot doel om er een duurzame site van te maken met oog voor alle 17 de SDG’s van de Verenigde Naties. Hoe pakken ze dat aan?
Het volledige verhaal van BGAD lees je in dit uitgebreide artikel. Dit voorliggende artikel is een aanvulling op het basisartikel.
Blue Gate Antwerp legt niet alleen zichzelf strenge duurzame doelstellingen op. Ook de bedrijven die er zich komen vestigen, moeten werken volgens een aantal duidelijk vastgelegde duurzame criteria. Een greep uit de lijst van vestigingsvoorwaarden:
- Bedrijven en instellingen op de site moeten 100% groene energie afnemen.
- 40% van de dakoppervlakte van elk gebouw moet met zonnepanelen bedekt worden.
- Er wordt een warmtenet aangelegd en elke vestiging moet daarop aansluiten.
- Het aantal parkeerplaatsen voor de deur wordt beperkt. Parkeren gebeurt niet voor de deur, maar in een aantal centrale parkeertorens. De bedrijven moeten zich inschrijven in het principe van modal shift in mobiliteit.
- Elk gebouw moet BREAAM Excellent-gecertificeerd worden.
- Elk bedrijf moet een duurzaamheidsrapport opmaken conform de meest recente GRI-normering opmaken.
Eco-effectiviteit
‘Eco-effectiviteit is een concept voor de productie en het verbruik van goederen en diensten
dat verdergaat dan de vermindering van de negatieve gevolgen die het gevolg zijn van ecoefficiëntie
en nul-emissie. Eco-effectiviteit definieert op positieve wijze positieve milieu-,
sociale en economische eigenschappen van goederen en diensten, waardoor de fundamentele
problemen (beperkingen van de kwaliteit van de materiaalstroom, tegenstrijdigheid met
economische groei en innovatie, en toxiciteit) die zich voordoen in eco-efficiëntiestrategieën,
worden geëlimineerd’, citeert het CSR-rapport.
Gezien eco-effectiviteit geen eenvoudige opdracht is en bestaande bedrijfsprocessen niet
altijd eenvoudig aangepast kunnen worden, bekijkt BGAD met de toekomstige bedrijven en
instellingen hoe zij zich kunnen ontwikkelen om binnen een bepaalde termijn eco-effectief
te worden. Ze moeten elk jaar een ontwikkelplan opmaken met daarin de doelstellingen
en de stand van zaken. Door deze gestage ontwikkeling verwacht BGAD dat de ecoeffectiviteitsscore
elk jaar stijgt.
Duurzame mobiliteit
BGAD stimuleert de gebruikers van de site om te kiezen voor de duurzame
mobiliteitsalternatieven en wil zo bijdragen aan de ‘modal shift’ die Antwerpen zelf
ook naar voor schuift: 50/50 tegen 2030. De infrastructuur daarvoor is al voorzien.
Doorheen het volledige projectgebied voorziet BGAD aangename en veilige
fietspaden, van de weg afgescheiden. Die sluiten aan op routes buiten het
projectgebied.
Laad- en loszones voor leveringen en afhalingen door vrachtwagens worden voorzien
aan één zijde van de gebouwen. Daardoor blijft er een aangename groene wandelzone
aan de andere zijde van de gebouwen. Bovendien vermijdt dit systeem ook gevaarlijke
kruisingen tussen vrachtverkeer enerzijds en voetgangers en fietsers anderzijds.
Bijkomend geldt over de volledige site een snelheidsbeperking van 30km/u.
Waterbuffers en biodiversiteit
BGAD creëert een groene corridor van 14,5ha die de Hobokense Polder, ten Westen van de site, verbindt met de Groene Singel langsheen de Antwerpse Ring en garandeert het collectief beheer van de groenzones via het parkmanagement. BGAD ambieert een ‘BREEAM Communities Excellent’-certificaat voor de volledige site. Na de sanering van de vervuilde gronden worden deze afgedekt met een propere leeflaag die bestaat uit schrale grond. Het reliëf wordt afgestemd op de grondwaterpeilen om zo geschikte beginsituaties te creëren voor verschillende landschapstypes: open water, moerasvegetatie, grasland en struweel/bos. Universiteit Antwerpen en Natuurpunt adviseerden BGAD hierin waarna de landschapsarchitect Omgeving een groenvisie heeft uitgewerkt. Hierbij wordt uitgegaan van
spontane vegetatie-ontwikkeling van autochtone plantensoorten die geen irrigatie nodig hebben.
Een wadi is een brede, ondiepe verdieping van het maaiveld die bij hevige regenval het water buffert en later infiltreert, vertraagd afvoert of verdampt. BGAD voorziet drie waterbufferzones in de groene corridor met een totale capaciteit van 14.774 m³. Dit staat gelijk aan het volume water van bijna 6 olympische zwembaden met elk een inhoud van 2,5 miljoen liter water. Dit komt neer op 465m³ buffer per hectare terrein.
Om de beeldkwaliteit van de site te optimaliseren, legt BGAD voorwaarden op voor het maximale percentage bebouwing en verharding, wat de waterinfiltratie ten goede komt. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de zone ‘Kern’, de zone ‘Rand’ en de ‘Logistieke
zone’. De logistieke zone is volledig verhard. Op de centraal gelegen percelen, mogen de percelen voor maximaal 70% bebouwd worden en moet er aaneensluitend gebouwd worden. Aan de ene kant van de gebouwen wordt de gemeenschappelijke verharde logistieke koer voorzien, aan de andere kant wordt er een kwalitatieve groene strook
gecreëerd met wadi’s die afstromen naar de groene corridor. De percelen in de zone ‘Rand’ mogen voor maximaal 50% bebouwd worden, de gebouwen kunnen in deze zone wel hoger zijn, maar bestaan uit losstaande volumes.
Zo wordt een geleidelijke overgang met de groene corridor en Hobokense polder
gecreëerd.
SDG’s
BGAD wil een positieve impact hebben op ecologische, economische en sociale
uitdagingen. Hiervoor baseert de ontwikkelaar zich op de 17 Sustainable Development
Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties en hun 169 subdoelstellingen. BGAD wil immers
op geen enkele subdoelstelling een negatieve impact hebben en wil op minstens één
subdoelstelling per SDG een positieve impact hebben.
Hoewel BGAD alle SDG’s wil naleven, werden, na een interne analyse en een bevraging van
de stakeholders, 12 prioritaire thema’s geformuleerd:
- Het vestigen van eco-effectieve bedrijven, zonder negatieve milieu-impact.
- Circulaire materialenstroom op het terrein stimuleren, waarbij getracht wordt om
reststromen van de verschillende bedrijven in te zetten in andere bedrijven. Daarnaast
wordt ingezet op minimalisering van afvalstromen en op recyclage. - Infrastructuur en mobiliteit verduurzamen: optimalisering van watertransport,
faciliteren van de modal shift naar duurzame mobiliteitsvormen voor de aanwezige
bedrijven, verkeersveiligheid. Nieuwe gebouwen moeten het BREEAM-excellent
certificaat behalen. - Adapteren aan klimaatverandering: de site bereidt zich voor op meer overstromingen
als gevolg van de klimaatverandering, door de aanleg van bufferbekkens, vertraagde
afvoer en wadi’s. - Economische win-wins door synergieën te zoeken tussen de aanwezige bedrijven
onderling en met Port of Antwerp en andere lokale partners. - Onderzoek en ontwikkeling door het aantrekken van kenniscentra.
- Hernieuwbare energie stimuleren via de aanleg van een warmtenet, de verplichting
om minstens 40% van de aanwezige dakoppervlakte te bedekken met zonnepanelen,
de verplichting om te voldoen aan de vereisten van rationeel energieverbruik en de
aankoop van 100% groene stroom door de bedrijven. - Opwaarderen van de biodiversiteit en de omgevingskwaliteit.
- Transparant bedrijfsbeleid en communicatie daarrond.
- Publiek- private samenwerking in de uitvoering en het latere beheer van de site, in
samenwerking met alle betrokken besturen en bedrijven. - Een beeldkwaliteitsplan dat de aantrekkelijkheid van het openbaar domein op de site
garandeert. Dat behelst ook het behoud, de renovatie en de herbestemming van een
aantal gebouwen die tot het industrieel erfgoed behoren, evenals de bovengrondse
pijpleidingen uit 1937-1939. - Duurzaam waterbeheer door de beperking van de watervraag en de buffering van
regenwater op gebouwniveau.
In 2018 ontving Blue Gate Antwerp het UN SDG PIONIER certificaat.
