In 2014 besloten 11 bezorgde burgers actie te ondernemen tegen het kwakkelende Belgische klimaatbeleid. Ze richtten een vzw op en startten een rechtszaak tegen de vier bevoegde overheden in België. Inzet van de rechtszaak: België verplichten zijn klimaatbeloftes na te komen. Inmiddels sloten 58.586 bezorgde Belgen zich als mede-eiser aan. Die kijken allemaal reikhalzend uit naar 16 maart, want dan start het proces, dat negen dagen zal duren, voor de rechtbank van eerste aanleg in Brussel.
Dat een écht klimaatbeleid via de rechtbank kan worden afgedwongen, zagen we in Nederland, waar klimaatorganisatie Urgenda in 2015 een gelijkaardige rechtszaak won. De uitspraak deed bij velen de wenkbrauwen fronsen, maar werd in 2018 in beroep wel integraal bevestigd en in 2019 nog eens door de Nederlandse Hoge Raad, wat tot een ambitieuze klimaatwet leidde. De Hoge Raad baseerde zich op twee bepalingen uit het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mensen, met name het recht op leven (art. 2) en het recht op familieleven (art. 8). De hoge raad concludeerde dat er sprake was van een reële dreiging van een gevaarlijke klimaatverandering, waardoor er een ernstig risico bestaat dat de huidige generatie zal worden geconfronteerd met verlies van leven en/of verstoring van het gezinsleven.
Bij de zwakste leerlingen van de klas
En dus wil vzw Klimaatzaak, een democratische en collectieve actie van burgers die – logisch gezien de context – geen overheidssteun geniet maar volledig afhankelijk is van giften om de rechtszaak te financieren, nu hetzelfde bereiken in België. Op de Klimaatconferentie van Madrid in december 2019 stelde men immers reeds vast dat België van de 31ste naar de 35ste plaats was gezakt op de internationale Climate Change Performance Index (CCPI), waardoor we meer en meer tot de zwakste leerlingen van de klas behoren. Het Vlaamse klimaatplan dat op 9 december 2019 werd gelanceerd, loopt ook bepaald niet over van ambitie. Hoewel de EU van België een uitstootbeperking van 35% verwacht, wordt in het Vlaamse klimaatplan slechts voorzien in een beperking van 32,6%. Het Vlaamse klimaatplan staat voorts in schril contrast met de ambitieuze doelstellingen uit de Europese Green Deal die zowat gelijktijdig werd bekendgemaakt en die tegen 2050 van Europa het eerste klimaatneutrale continent wil maken.
Advocaat voor het klimaat
2021 wordt hét jaar voor vzw Klimaatzaak; de rechters zullen eindelijk een oordeel vellen in de aangespannen rechtszaak. “Onze wens? Dat dit het jaar mag worden waarin de stem van bijna 60.000 burgers eindelijk gehoord zal worden. Het jaar waarin de transitie naar een écht ambitieus klimaatbeleid in België ingezet zal worden. Het jaar waarin onze politici de kans zullen grijpen om voor ons allemaal een andere, mooiere toekomst te verbeelden. Laat ons dit jaar, meer dan ooit, allemaal advocaat voor het klimaat zijn”, klinkt het hoopvol in een persbericht van de vzw.
Negen dagen
De rechtszaak wordt vanaf 16 maart gedurende negen dagen gepleit voor de rechtbank van eerste aanleg in Brussel. Daan Van den Broucke van het Brugse advocatenkantoor Marlex – dat niets met de rechtszaak te maken heeft meer wel over de nodige expertise beschikt – liet in een eerder artikel in ecoTips al eens zijn licht schijnen over de zaak en acht de kans zeker reëel dat de vzw haar slag thuishaalt.
