Begin september 2020 bracht Cathy Macharis, VUB-professor voor duurzame mobiliteit en logistiek, haar boek uit over de mobiliteit van de toekomst.
Hierin geeft zij op een innovatieve manier en aan de hand van 8V’s (Vermelden, Vermijden, Verschuiven, Verschonen, Versnellen, Verbinden, Veranderen en Verliefd) aan hoe de transitie naar minder uitstoot in de mobiliteitssector kan lukken.
Macharis: “De transportsector heeft een belangrijke impact op de klimaatsverandering. De sector is immers verantwoordelijk voor een vierde van de uitstoot en groeit erg sterk. Het goederen- en personenvervoer is daardoor ook het probleemkind om de doelstellingen voor het verminderen van de CO2-uitstoot tegen 2050 met 80 tot 95 procent, te halen. En toch kan een transitie heel snel gaan, mensen en bedrijven zijn op zoek naar duurzame oplossingen en staan klaar om de switch te maken. Ik stel in mijn boek een snelle en duurzame transitie van ons mobiliteitssysteem voor, die niet werkt volgens de oude recepten.”
In haar boek start Macharis met de probleemschets: de klimaatopwarming en haar oorzaken. Transport blijkt een significante impact te hebben omwille van de CO2-uitstoot: 32% van de CO2-uitstoot in Europa is afkomstig van de transportsector. Binnen die sector weegt het wegvervoer het zwaarst: 73,2% van de uitstoot, waarvan 62,3% komt van personenvervoer, 11,9% van bestelwagens en 25,8% van vrachtwagens.
En luchtvaart en maritiem transport?
Europees is de luchtvaart verantwoordelijk voor 13,4% en maritiem vervoer voor 12,9%. Maar het slechtste aan die deelsectoren is dat ze groeien en dat er geen duidelijk systeem met voorwaarden en doelstellingen klaarstaat. De efficiëntiewinsten die er al zijn, worden tenietgedaan door de groei van deze sectoren.
Dat is trouwens het probleem van de volledige transportsector: deze blijft groeien waardoor ook de emissies blijven toenemen. De transportsector is de enige sector die er niet in geslaagd is om de CO2-uitstoot te verlagen tot onder het niveau van 1990. Dat geldt voor Europa maar ook voor België.
Niet enkel een CO2-verhaal
Vermits transport ook een verhaal is van files, luchtverontreiniging en luchtkwaliteit, verkeersongevallen en andere effecten, vindt Macharis het hoog tijd om te innoveren in deze sector. Want de verwachtingen zijn niet rooskleurig. Tussen 2015 en 2040 verwacht men een stijging van het vrachtvervoer met meer dan 25% en een stijging van de reizigerskilometers met bijna 10%.
De auteur pakt uit met een transitiesysteem van 8V’s: Vermelden, Vermijden, Verschuiven, Verschonen, Versnellen, Verbinden, Veranderen en Verliefd.
In de rest van het boek legt ze hoofdstuk per hoofdstuk uit wat deze 8 V’s betekenen en hoe we ze kunnen implementeren.
Vermelden gaat bijvoorbeeld over meer bewustzijn creëren voor de problematiek. Polarisering is uit den boze. We hebben impact-analysemethodes nodig waardoor we ons bewust worden van de CO2-uitstoot per transportmiddel. Elke persoon zou jaarlijks 2 tot 2,3 ton CO2 mogen uitstoten. We zitten in Vlaanderen momenteel aan 12 CO2-eqt/inwoner. Tellen we daar nog de impact van de productie van consumptiegoederen in het buitenland bij, dan zitten we aan 20 ton CO2eqt per inwoner per jaar, meer dan een factor 8 meer dan goed voor ons is.
De auteur ziet een grote rol weggelegd voor levenscyclusanalyse (LCA) omdat we op die manier correct kunnen inschatten wat de impact is van een product of een transportkilometer. Uit zo’n LCA blijkt bijvoorbeeld dat elektrische voertuigen met voorsprong de beste keuze zijn.
Ook een monetaire waarde plakken op de transportkosten voor de maatschappij, helpt de bewustwording vooruit.
Eens we ons bewust zijn van de problematiek, kunnen we er iets aan doen door transportkilometers te vermijden, door thuis te werken, ritten te delen maar uiteraard ook door een goede ruimtelijke ordening. Daar heeft Vlaanderen nog een serieuze inhaalbeweging te maken.
En zo gaat Macharis door. Na vermijden komt verschuiven: ruimte in een stad teruggeven aan mensen in plaats van aan auto’s bijvoorbeeld. Dat gaat meestal gepaard met heel wat tegenkantingen. Verandering doet pijn.
Ook de deeleconomie heeft zijn plaats in de verschuiving: wagenbezit is geen prioriteit meer, gebruik kunnen maken van een wagen wanneer dat nodig is, is dat wel. Idem voor fietsen, steps, … Mobility As A Service dus. (MaaS)
De transportmodi die we dan toch nog nodig hebben, moeten we Verschonen. Nu elektrische wagens betaalbaar worden en een groter rijbereik hebben, kunnen we het personenvervoer al verschonen. Daarna komen de zelfrijdende wagens. Maar met het nodige voorbehoud. Studies wijzen uit dat autonome voertuigen het aantal kilometers zouden kunnen verhogen.
Ook luchtvaart en goederenvervoer moeten verschonen. Technologisch is al 1 en ander mogelijk, qua kosten zijn er nog stappen te zetten.
Eens al deze stappen gezet, moeten we de transitie versnellen, anders halen we onze doelstellingen niet. Macharis legt uit op welke manieren dit zou kunnen en welke problemen er nog opgelost moeten worden.
De laatste 3 hoofdstukken zetten in op verbinden, veranderen en verliefd. Dit zijn de menselijke typisch aspecten van de transportproblematiek die we zeker niet mogen vergeten om de transitie te doen slagen.
Cathy Macharis geeft in haar boek ‘Met een factor 8 naar de mobiliteit van de toekomst’ een interessant overzicht van de problematiek en reikt een systeem aan dat voor de oplossing kan zorgen.
Auteur: Cathy Macharis
Illustraties: Mathilde Guegan
Fotografie: misc.
24 x 17 cm
144 p, soft cover
+50 illustraties
Nederlandse editie
978-90-5856-648-5
