Voor de Zweedse meubelgigant leiden er verschillende wegen naar de circulaire economie. Alleen weet het bedrijf momenteel nog niet welk pad het meest succesvol zal zijn. Aan testprojecten en initiatieven alvast geen gebrek, bij het van oorsprong Zweedse bedrijf.
De ambities van IKEA zijn niet min. Caroline Gastaud, Sustainability en CSR-manager bij IKEA België: “We willen de groei van ons bedrijf loskoppelen van het verbruik van primaire grondstoffen. Tot nog toe zitten we in de lineaire economie: wanneer IKEA groeit, dan betekent dit dat we ook meer grondstoffen gebruiken. Die knip moet er absoluut komen. We willen groeien, onafhankelijk van primaire grondstoffen. Dat kan dus alleen via de circulaire economie.”
Circular hub
Hoe IKEA circulair wordt, is nog niet helemaal duidelijk. Maar aan testen en initiatieven is er zeker geen gebrek. Zo opende IKEA op 1 maart zijn eerste ‘circular hub’ in België. De eer viel te beurt aan de vestiging in Bergen. Die ‘circular hub’ komt op de plaats van de niet zo aantrekkelijke koopjeshoek die elke winkel heeft. Maar niet alleen de naam verandert. De hub wordt een inspiratiezone waar IKEA zijn klanten op duurzame ideeën wil brengen, op termijn workshops zal organiseren, eindereeksen, showroommodellen en tweedehands artikelen verkoopt en waar meubels ook hersteld, herverpakt, gedemonteerd of gerecycleerd worden. Via een doorkijk kijk je als klant op de vingers van de medewerkers die in de back office aan het werk zijn. Het model doet aan de kringwinkels denken maar het blijkt toch anders te zijn. Caroline Gastaud: “De Kringwinkels zijn partners op een gelijkaardige markt, geen concurrenten. Maar wij zijn geen sociale economiebedrijf. Dat betekent ook dat de herstellingen en aanpassingen die we hier in de circular hub kunnen doen, beperkt zijn. Anders is het niet meer rendabel.” In het Antwerpse begon IKEA recent een samenwerking met de Kringwinkel. Het bedrijf doneert de producten die te veel herstel- of opknapwerk vragen, aan de Kringwinkel.
Linde Brewaeys, communicatiemanager bij Kringwinkel, legt uit: “De omslag maken naar een circulaire economie doe je niet alleen. De Kringwinkel werkt daarom ook al samen met enkele partners, waaronder IKEA, om zo veel mogelijk hergebruik te kunnen realiseren. Want hoe meer hergebruik hoe meer jobs we kunnen creëren en vice versa. Zo werkt De Kringwinkel Antwerpen al op structurele basis samen met IKEA voor de donatie van elektro, matrassen en planten en hebben we samen workshops over upcycling georganiseerd. We staan uiteraard open voor een intensieve samenwerking met de circulaire hubs van IKEA.”
Tweedehandsservice
Ook de tweedehandsservice kreeg een makeover. Iedereen kan momenteel al op IKEA.be terecht om een offerte te laten maken voor zijn oude IKEA-meubels. Is het meubel nog in heel goede staat, dan krijg je een bon van 40% van het aankoopbedrag. Family card-klanten krijgen daar zelfs nog 10% bovenop. Is het in minder goede staat, kan je toch nog een tegoedbon van 20% krijgen. Momenteel kan je met je gemonteerde oude meubels wel alleen in Bergen terecht maar daar zal in de toekomst verandering in komen.
Wat is het business model achter dit tweedehandsinitiatief? Caroline Gastaud: “De klanten krijgen een aankoopbon voor bijvoorbeeld 20 euro maar de producten die ze daarmee kopen, kosten ons uiteraard geen 20 euro. Vermits we geen cash geven maar een bon die consumenten in een IKEA-winkel kunnen besteden, is het een rendabel model voor ons. En voor de klant is het ook voordelig.”
IKEA mikt met dit nieuwe aanbod trouwens niet op een nieuw soort klanten. “Ons klantenbestand is sowieso erg divers”, legt Caroline uit. “In de circular hub zien we geen andere klanten dan in de rest van de winkel. We willen in de eerste plaats inspiratie geven en de ongewone dingen er gewoon laten uitzien. Dat zie je ook in andere delen van de winkel, bijvoorbeeld in ons voedingsaanbod. Onze veggie bowls zagen er vroeger echt voor vegetariërs uit. Nu mikken we met onze plant bowls op de vleeseters. Onder het motto: probeer het eens, je zou het wel eens lekker kunnen vinden.”
In België is de tweedehandsservice steeds gebonden aan een IKEA-winkel maar in Zweden gaat het bedrijf al een stap verder. Daar heeft IKEA een heuse tweedehandswinkel in een galerij met enkel tweedehandsshops. Caroline Gastaud geeft toe dat het momenteel moeilijk is om een analyse te maken van het succes. Omwille van de pandemie is het niet duidelijk hoe de shop in normale omstandigheden zou functioneren.
“Het is alleszins een werk van lange adem”, waarschuwt Caroline. “We zien dat klanten nog niet mee zijn in ons nieuwe verhaal. Vandaar dat het zo belangrijk is om hen te inspireren.” IKEA heeft zich alleszins een aantal stevige doelen gesteld voor 2030. Het heeft dus nog een aantal jaar de tijd om zijn business model om te gooien en de klanten mee te krijgen in dat verhaal.
Van product naar service
Ook IKEA is in de ban van de ‘As A Service’-economie. Zo biedt het online IKEA Harmoni aan, een online leidraad met tal van tips en via de IKEA Better Living App kan je deelnemen aan verschillende challenges. In de winkel in Wilrijk werkt het bedrijf samen met een interieurontwerper die de klanten advies geeft.
En online kan je nu al terecht in de wisselstukkenbibliotheek wanneer er bijvoorbeeld een handvat van je kast stukgaat of een ander onderdeel het begeeft.
Maar in andere Europese landen gaat de meubelgigant nog een paar stappen verder. In een proefproject in Nederland kan je meubels leasen in studentenkoten. In Zweden least het bedrijf meubels aan bedrijven en in Zwitserland aan landeigenaars die wooneenheden verhuren. “We gaan resoluut voor meer diensten en minder productenverkoop”, bevestigt Caroline.
Investeren in circulaire economie bedrijven
Om te weten wat een bedrijf van plan is, doe je er goed aan hun geldstromen te volgen. Ingka Investments, de investeringsmaatschappij van IKEA, en Ikano Industry investeerden samen met Renewi in RetourMatras, een Nederlands bedrijf dat matrassen recycleert. Caroline Gastaud: “Sinds kort moeten matrassen door de verkoper ook teruggenomen worden, onder de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid. Maar de recyclage van matrassen staat nog niet op punt en dat is niet enkel in België maar in heel Europa een probleem. Vandaar ons initiatief om te investeren in RetourMatras. Zij kunnen vandaag al 90% van een matras recycleren via geautomatiseerde processen. De verwerker zal nu investeren in een nieuwe installatie en een nieuwe fabriek in België. Hierdoor zal ook het moeilijk recycleerbare schuim uit de matrassen verwerkt kunnen worden tot polyol en zal RetourMatras 1,5 miljoen matrassen per jaar kunnen aankunnen. Wanneer we naar zero waste willen gaan, moeten we er ook mee voor zorgen dat de fracties die we sorteren, ook gerecycleerd kunnen worden.”
Ingka Investments investeert verder ook in bosbouwprojecten, hernieuwbare energie en dus ook in recycling.
Over de ecodesignprincipes die IKEA toepast lees je binnenkort meer op ecoTips.org.
