Een recente studie toont aan dat de doelstellingen uit het Akkoord van Parijs, onderdeel van het Klimaatverdrag, een internationaal verdrag om de opwarming van de aarde te beteugelen, niet zullen worden gehaald met het huidige klimaatbeleid dat de betrokken landen voeren. De landen moeten dus actie ondernemen om de beoogde daling van broeikasgassenuitstoot met 40 tot 50% te behalen. Bond Beter Leefmilieu (BBL) laat inmiddels weten dat Vlaanderen het klimaatdoel dat het zichzelf voor 2020 heeft opgelegd, hoogstwaarschijnlijk zal behalen. Weliswaar niet door effectief beleid, maar wel door de coronacrisis.
Beeld (Bond Beter Leefmilieu): Vooral door minder autoverkeer als gevolg van de lockdown zullen de Vlaamse non-ETS-emissies in 2020 dalen tot naar schatting 39,5 miljoen ton, een daling van 10% in vergelijking met 2018, het laatste jaar waarvoor cijfers beschikbaar zijn. Daarmee blijft Vlaanderen onder de 40,1 miljoen ton voor 2020.
Het Akkoord van Parijs dateert uit 2015. Het wil de opwarming van de aarde beperken tot 2°C ten opzichte van het pre-industriële tijdperk en streeft zelfs naar 1,5°C. Daarnaast werd in het akkoord vastgelegd op termijn komaf te maken met het gebruik van fossiele brandstoffen aangezien dat een belangrijke oorzaak is van de CO2-uitstoot. Het akkoord betreft de periode na 2020 en mikt op 2050 voor het behalen van de doelstellingen. Met bijna 200 landen die het ondertekenden, is het akkoord wereldwijd gedragen. De Amerikaanse president Trump kondigde in juni 2017 aan zich uit het akkoord terug te trekken, maar inmiddels kondigden al 25 Amerikaanse staten aan dat ze zich wel aan het akkoord zullen houden.
Emissietrends van zeven landen onder de loep
Vanaf 2023 zal er om de vijf jaar een wereldwijde evaluatie plaatsvinden van de uitstoot(vermindering). Een studie gepubliceerd in Nature Communications, die gecoördineerd werd door onderzoekers van het Nederlandse Planbureau voor de Leefomgeving en de Universiteit Utrecht, geleid werd door IIASA met de partners Brazilië, China, de EU, India, Japan, Rusland en de Verenigde Staten en een beroep deed op de expertise van het CD-LINKS-project, maakte nu echter al eens een stand van zaken op.
De onderzoekers concentreerden zich op de emissietrends in de zeven genoemde landen en regio’s, die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het merendeel van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen en identificeerden in alle landen een grote kloof tussen de (toekomstige) impact van het geïmplementeerde klimaatbeleid en de reducties zoals vastgelegd in het Akkoord van Parijs. De landen zullen volgens de onderzoekers ambitieuzer moeten zijn op het vlak van de implementering van hernieuwbare technologieën en het verbeteren van hun energie-efficiëntie en ook een versnelling hoger moeten schakelen. Ze weten dus wat gedaan, aangezien van hen verwacht wordt dat ze hun nationaal klimaatbeleid – dat ze overigens zelf vorm mogen geven – vóór de uitgestelde VN-klimaatconferentie van volgend jaar bijwerken.
In de studie werd specifiek gekeken naar de impact van binnenlands beleid in de periode tot 2030 met behulp van negen geïntegreerde beoordelingsmodellen van verschillende instituten over de hele wereld. De onderzoekers inventariseerden het belangrijkste beleid dat in de G20-landen en -regio’s werd uitgevoerd en ontdekten dat het huidige beleid de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 5,5% zou verminderen. Dat is een veel lager percentage dan dat dat de landen in hun nationaal klimaatbeleid vooropstellen. Uit de studie blijkt dan ook dat de landen in de praktijk minder doen dan beloofd in hun nationaal klimaatbeleid. Wanneer ze dat ten volle zouden ontplooien en uitvoeren, kunnen ze tegen 2030 17% reductie behalen. Tegen 2030 is echter een daling van 40 tot 50% nodig willen we de doelstellingen van het Akkoord van Parijs behalen, toont de studie ook aan.
Een van de inherente ‘zwakheden’ van het Akkoord, naast het feit dat de lucht- en scheepvaart er niet in vermeld worden, bestaat erin dat de landen zelf hun beleid om de klimaatdoelstellingen te behalen, bepalen. Niet alle landen voeren een even stellig beleid. Met de Vlaamse bijdrage zit het volgens Bond Beter Leefmilieu (BBL) alvast wel goed. Een nieuwe prognose van BBL leert immers dat Vlaanderen zijn klimaatdoel voor 2020 hoogstwaarschijnlijk zal halen. De Vlaamse broeikasgasemissies in de non-ETS-sectoren (auto- en vrachtverkeer, gebouwenverwarming en landbouw, red.) zullen met meer dan 15,7 procent terugvallen in vergelijking met 2005. BBL voegt er wel aan toe dat dat louter een gevolg is van de coronacrisis. BBL waarschuwt dan ook dat het om een tijdelijke reductie gaat en structurele maatregelen nodig blijven om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen.
Zachte winter in 2020
“We behalen het klimaatdoel van 2020 doordat we allemaal in ons kot zitten en minder met de wagen rijden. Het spreekt voor zich dat dat geen structurele oplossing is”, zegt Mathias Bienstman, beleidscoördinator bij BBL. “In het beste geval kiezen ook na corona meer mensen voor de fiets en maken bedrijven en organisaties thuiswerk structureel mogelijk. Zo kunnen we een deel van de klimaatwinst behouden. Maar daarnaast hebben we een sterk klimaatbeleid nodig dat de investeringen op peil houdt.”
Voor de prognose baseert BBL zich onder meer op de cijfers van Sia Partners, waarbij een terugval in het verbruik van diesel met meer dan de helft en van benzine met meer dan 80 procent gedurende de lockdown is doorgerekend. Daarnaast neemt de prognose het effect van de zachte winter van 2020 mee, met een verwarmingsbehoefte die meer dan 10 procent lager lag in vergelijking met 2018.
“Vooral door minder autoverkeer als gevolg van de lockdown zullen de Vlaamse non-ETS-emissies in 2020 dalen tot naar schatting 39,5 miljoen ton, een daling van 10% in vergelijking met 2018, het laatste jaar waarvoor cijfers beschikbaar zijn. Daarmee blijft Vlaanderen onder de 40,1 miljoen ton voor 2020, het cijfer dat de regering binnen België afsprak om de Europese doelstelling te halen. Dat betekent dat Vlaanderen hoogstwaarschijnlijk geen emissierechten moet aankopen om een te veel aan uitstoot in 2020 te compenseren.”
Deze cijfers gaan enkel over non-ETS: ze bevatten niet de terugval in vliegverkeer, elektriciteitsproductie of industriële activiteit, die Europees geregeld worden binnen EUETS, waar ook een grote reductie is te verwachten.
“Gericht investeren”
“Vlaanderen zal zijn klimaatdoel voor de non-ETS halen doordat we allemaal een tijdlang thuis zitten en minder rondrijden. Dat is natuurlijk niet houdbaar. Een goed klimaatbeleid zorgt ervoor dat we geen fossiele brandstoffen meer nodig hebben en dat we meer voor alternatieven kiezen. Door gericht te investeren in energierenovaties, fietsinfrastructuur, en elektrisch vervoer kan de Vlaamse overheid er mee voor zorgen dat ook de klimaatdoelen voor 2030 binnen bereik komen zonder dat we moeten inboeten op vrijheid of welbevinden.”
