In deze reeks over lokale voedselsystemen en korte keten productie bekijken we op welke manier de lokale voedselproductie ontstond en verder groeide tijdens de COVID-19 pandemie. Lees zeker ook de andere artikels in deze reeks.
In dit derde deel bekijken we wat Amerikaan Ken Dunn met zijn Resource Center in Chicago verwezenlijkt. Hij slaagt erin om een volledig circulair systeem op poten te zetten en draaiende te houden. In 2013 bezocht ikzelf de City Farm van het Resource Center in Chicago. Het werd een ongewone manier om de grootstad te leren kennen. Nu 8 jaar later is Ken nog altijd in de weer: “Ik werk nog altijd verder om een rechtvaardige samenleving te creëren door te kijken naar wat elke gemeenschap heeft en wat ze nodig heeft. We hebben hier wijken waar 50% van de inwoners werkloos is en waar 50% van de percelen verlaten is. Ze hebben dus banen nodig en gezond voedsel. Stadslandbouw kan daar een antwoord op bieden.”
The Resource Center is een not-for-profit met een duidelijk sociaal doel. Maar het unieke is dat de organisatie haar werking in een circulair model giet. Er bestaan wereldwijd onnoemelijk veel sociale initiatieven. Er bestaan heel veel stadslandbouwinitiatieven en korte keten projecten, zoals we er bij ecoTips al een aantal behandelden. En er zijn tal van recyclingprojecten, dikwijls onder impuls van burgers. Maar dat alles geïntegreerd in één systeem, dat vind je op weinig plaatsen. Bovendien doet het Resource Center dit in een stad met de slechtste recyclingpercentages van de Verenigde Staten. Slechts 8% van het stadsafval wordt er gerecycleerd. Dat zou onder meer te maken hebben met één van de bedrijven die verantwoordelijk is voor een deel van de gescheiden ophaling. Zij hebben immers ook een stortplaats in exploitatie. Uit onderzoek van lokale journalisten blijkt dat de wijken waar dit bedrijf verantwoordelijk is voor de gescheiden ophaling, een derde meer gesorteerd afval ‘afgekeurd’ wordt en naar de stortplaats afgeleid wordt.
Be the change
The Resource Center is in de miljoenenstad een erg kleine speler, die afval ophaalt, vooral bij bedrijven en residenties in Chicago. “Wij waren al actief in recycling toen het nog geen hype was, al zo’n 40 jaar geleden”, merkt Ken op. “Momenteel garanderen wij onze klanten dat meer dan 90% van hun afvalstromen die wij ophalen, niet naar stortplaatsen gaan. We werken via ophaling op locatie, inlevercentra en terugkoopcentra.”
De klanten kunnen papier en karton, verschillende gekleurde glassoorten, verschillende kunststoffracties, gevaarlijk afval en elektronische toestellen kwijt in de sorteercentra. Maar dat is niet alles. “Studies tonen aan dat voedingsresten tot 20% van het gemeentelijk afval uitmaken. Komt dit in onze stortplaatsen terecht, dan produceert deze afvalstroom ook nog eens methaan, een sterk broeikasgas. Wij halen voedingsresten apart op en composteren deze. Daarna gebruiken we deze compost om niet-gebruikte locaties in de stad om te vormen naar een stadsboerderij. Onze klanten zijn restaurants, food services, universiteiten en andere organisaties die het belangrijk vinden dat hun afval gevaloriseerd wordt. Ook particulieren kunnen een abonnement nemen op een container in hun buurt. Daar deponeren ze hun organisch afval.”
Nieuw voedselsysteem
In Chicago zijn er bepaalde wijken die nogal wat lege percelen hebben. De stad schat het aandeel verlaten percelen op 12.000 acres (zo’n 4.856 hectare). Ze willen deze liefst opwaarderen want verlaten stadsdelen leiden tot stadskankers. In deze stadsdelen is de werkloosheid ook meestal hoog. Het is geen geheim dat mensen in armoede meer verwerkt voedsel eten dat veel calorieën bevat maar weinig voedingswaarde heeft. Kortom, dit zijn ideale plaatsen om de ideeën van Ken Dunn in praktijk te brengen. The Resource Center gaat met de stad in gesprek om deze verlaten percelen om te vormen tot een city farm waar ook lokale tewerkstelling aan gekoppeld is. Ken Dunn heeft een duidelijke visie op voedselvoorziening: “In de VS produceren de landbouwers voor 90% commodity producten die in verwerkt voedsel gebruikt worden. Dat is niet de beste manier om ons voedselsysteem vorm te geven. Voedsel moet de lokale gemeenschap dienen. We hebben het traditionele voedselsysteem verloren en moeten dat herstellen. Dat is wat we hier al tientallen jaren doen.”
De verlaten percelen worden schoongemaakt en er wordt een dikke afdichtende kleilaag op de ondergrond (braakliggende grond, asfalt, beton, …) gelegd. In een industriële stad als Chicago is de meeste ondergrond namelijk verontreinigd. Op de kleilaag komt een halve meter compost. De percelen steken dus een stuk boven de voetpaden en de weg uit. Eén van de percelen is zelfs al meer dan 30 jaar een city farm. Uiteraard wordt de stadslandbouw ook gebruikt voor sociale en educatieve doeleinden, helemaal in de visie en strategie van Ken Dunn. Maar de groenten moeten ook opbrengen. “In de City Farm is het ons doel om elk jaar het grootste deel van onze opbrengst te verkopen aan lokale restaurants. Zo helpen we de chefs om hun CO2-voetafdruk te verkleinen en onze stad wordt minder voedselafhankelijk. Wat er aan producten overblijft, verkopen we ter plaatse.”
Ken Dunn The Resource Center (Chicago) (beeld: Hilde De Wachter) 
Zicht op City Farm Chicago (beeld: Hilde De Wachter) 
City Farm ligt zo’n 0,5 m boven de straat (beeld: Hilde De Wachter) 
City Farm Chicago met zicht op Starbucks (beeld: Hilde De Wachter) 
(beeld: Hilde De Wachter) 
Ken Dunn in de tunnelserre van de City Farm in Chicago (beeld: Hilde De Wachter) 
City Farm Chicago in het hart van de stad (beeld: Hilde De Wachter)
Circulair voedselsysteem
Op die manier slaagt The Resource Center erin om voedselresten op te halen bij restaurants, deze te composteren in de eigen commercieel uitgebate compostering, de compost te gebruiken op de aangelegde percelen in de stad, daar groenten te kweken die ze dan weer verkopen … aan diezelfde restauranthouders. Circulairder dan dat, wordt het niet.
Maar omdat de organisatie middenin de reststromen zit, biedt het ook een dienst om bijna vervallen voeding of overstocks op te halen en deze naar sociale projecten door te sluizen. Hetzelfde doet het voor andere reststromen. The Resource Center verzamelt allerlei materialen en producten en verkoopt deze door aan educatieve en artistieke projecten, uiteraard tegen een lage prijs.
Zal Ken Dunn er met zijn Resource Center voor zorgen dat Chicago zelfvoorzienend wordt op voedselvlak. Nee. Maar door de duidelijke visie en rol die de organisatie speelt in de grootstad, zorgt hij wel voor beweging. Beleidsmakers denken na over duurzame thema’s en de manier waarop we met ons voedsel en grondstoffen omgaan.
Lees ook de andere artikels in de reeks over lokale voedselsystemen:
