“Er bestaat een groot risico op legionellabesmettingen wanneer de lockdownmaatregelen ten gevolge van de coronacrisis worden opgeheven en het gewone leven herneemt.” Dat zeggen Holland Water en Normec, specialisten op het gebied van legionellapreventie- en bestrijding. Door de COVID 19-pandemie worden veel gebouwen niet of nauwelijks meer gebruikt, waardoor het water in de leidingen er vaak stilstaat en de kans op het groeien van de legionellabacterie aanzienlijk toeneemt. Een besmetting met legionella kan de veteranenziekte veroorzaken, een ernstige en in een aantal gevallen zelfs dodelijke vorm van longontsteking.
Holland Water en Normec vrezen voor grootschalige legionellabesmettingen in drinkwaterinstallaties en koeltorens als accommodaties weer in gebruik worden genomen. Zij constateren dat de kans op dergelijke uitbraken in gebouwen die (deels) buiten gebruik zijn, veelal wordt onderschat. Ondernemers blijken in veel gevallen te weinig aandacht aan preventieve maatregelen te besteden. Dat komt deels door onwetendheid omtrent de risico’s van legionella voor de volksgezondheid, maar veel ondernemers kampen door de gevolgen van de crisis ook met zware financiële tegenvallers. Daardoor krijgen preventieve maatregelen tegen legionella vaak geen prioriteit.
De verslapte aandacht voor preventie leidt volgens Holland Water tot een ongekende legionellaontwikkeling. “Door de COVID-19-crisis worden veel gebouwen, zoals hotels, kantoren, sportscholen, campings, fitnesscentra, onderwijsinstellingen en accommodaties van sportverenigingen, op het ogenblik niet of nauwelijks gebruikt. Hierdoor komt het water in de leidingen vaak stil te staan”, zegt Leo de Zeeuw, oprichter en Directeur-grootaandeelhouder van Holland Water. ”Door de stijgende buitentemperaturen in de lente en de zomer loopt de temperatuur van het water op en ontstaat een biofilm in de leidingen. Daarin nestelt de legionellabacterie zich graag en ze kan er zich snel in vermenigvuldigen. De legionellakolonies die dan in het drinkwater ontstaan, leiden vroeg of laat tot besmettingen van de gebruikers van gebouwen. Maar die besmettingen zijn dus te voorkomen door adequate preventiemaatregelen te treffen. Dat betekent: de drinkwaterkwaliteit continu monitoren door het nemen van monsters om eventuele legionellavorming vast te stellen en het consequent periodiek doorspoelen van de drinkwaterinstallaties.”
Ric de Jong, managing director van Normec AquaServa, onafhankelijk adviesbureau voor gebouwveiligheid, legionellabestrijding en beheer van waterinstallaties, vindt de verminderde aandacht van ondernemers en gebouweigenaren voor legionellabestrijding wel verklaarbaar. “Zij hebben in het algemeen weinig kennis van legionellavorming en de daaruit voortvloeiende risico’s”, zegt hij. “Daar komt nog bij dat het proces zich afspeelt in leidingen en dus onzichtbaar is. Bovendien: veel ondernemers hebben wel wat anders aan hun hoofd en moeten na de gedwongen sluiting van hun accommodaties de bedrijven weer opbouwen en dat vergt vaak al veel investeringen.”
“Monitoringsdata doen ergste vrezen”
De Zeeuw en de Jong hebben dus wel begrip voor de ondernemers, ook al omdat bij het begin van de coronacrisis de prioriteit bij de overheid lag bij het beteugelen van het virus. “Maar juist nu moet het beleid weer worden aangescherpt om tot meer en structurele preventie te komen”, aldus de oprichter van Holland Water. “Want wat blijkt nu al? Monitoringsdata tonen niet alleen aan dat veel gebouwen inderdaad minder worden gebruikt, maar ook dat een deel van de gebouwbeheerders preventieve spoelregimes en controle door middel van monsternames op een laag pitje heeft gezet. In sommige gebouwen is zelfs helemaal geen sprake van een spoelbeleid. Daarmee onderschatten ze de werking van het natuurlijk proces van legionella en het nut van preventieve maatregelen schromelijk.”
Holland Water en Normec maken zich daarom zorgen dat de ongelukkige combinatie van factoren – weinig gebruikte gebouwen, stijgende temperaturen, beperkte financiële middelen en minder aandacht voor controle, preventie en/of bestrijding – gaat leiden tot grootschalige legionellabesmettingen wanneer gebouwen weer (volledig) in gebruik worden genomen. Deze zorgen worden gedeeld door ISSO, een Nederlands kennisinstituut voor bouw- en installatietechniek.
Ondernemers en gebouweigenaren kunnen voor vervelende verrassingen komen te staan als er sprake is van legionellaontwikkeling. “Er volgen mogelijk hoge kosten voor reiniging en de situatie kan ook betekenen dat ze nog later dan gewenst weer kunnen opengaan”, waarschuwt de Zeeuw. “Ik hoop dat ondernemers en gebouwbeheerders, maar ook de overheden, onze waarschuwing serieus nemen en ons initiatief op waarde weten te schatten”, zegt de Zeeuw.
“Als we nu de handen ineen slaan en maatregelen treffen, kan iedereen straks weer onbezorgd naar de camping, het zwembad, de sportschool, een hotel en kantoor. Dat hebben we met zijn allen toch wel verdiend”, besluit de Jong.
