Afgelopen najaar trapten en de het actieplan voor asbestafbouw officieel af. Het doel is om Vlaanderen tegen 2040 asbestveilig te maken. Wij gingen de stand van zaken na en onderzochten welke gevolgen het nieuwe plan heeft voor bedrijven en vastgoedbeheerders.
Asbest in Vlaanderen in cijfers
Hoewel er sinds 1998 een verbod van kracht is op de productie van asbesthoudende bouwmaterialen, werden deze bouwmaterialen tot in 2001 (en soms zelfs nog later) gebruikt. Momenteel bevindt er zich nog 2.3 miljoen ton asbest in Vlaanderen, verspreid over 86 miljoen vierkante meter daken en gevels. Bedrijfsgebouwen zouden verantwoordelijk zijn voor zo’n 27 miljoen vierkante meter hiervan. Op de tweede plaats volgen gebouwen uit de land- en tuinbouwsector (22.5 miljoen m²) en daarna de residentiële gebouwen (30.5 miljoen m²).
Zo’n 15 à 20 jaar na plaatsing begint asbesthoudend bouwmateriaal af te taken. Gemiddeld geeft een vierkante meter asbesthoudend materiaal na 15 jaar 3 gram asbeststof per jaar af. In Vlaanderen is er op dit moment dus sprake van het vrijkomen van 250.000 kilo asbeststof per jaar. Dat is zonder rekening te houden met giftige asbeststoffen die bijkomend vrijkomen in het geval van een brand. Genoeg om filmmaker Daniel Lambo te doen zeggen dat “de piek in asbestdoden nog moet komen”. Hij bracht vorig jaar ‘Ademloos’ uit, een documentaire waarvoor hij het thema tot in India toe grondig uitspitte.
Asbestveilig Vlaanderen tegen 2040
In tegenstelling tot Nederland, moet toegegeven worden dat Vlaanderen iets minder ambitieus is. In Nederland zal het vanaf 2024 bijvoorbeeld al verboden zijn een asbesthoudend dak te bezitten. In Vlaanderen streeft men naar een verwijdering van de meest risicovolle asbesttoepassingen zoals asbestcement daken- en gevelbekleding en niet hechtgebonden toepassngen tegen 2034. Alle andere asbestproducten in slechte staat hoopt men verwijderd tehebben tegen 2040.
Veelvoorkomende asbesttoepassingen
De overheid neemt hierbij het voortouw: voor alle overheidsgebouwen en -infrastructuur zullen de mijlpalen 2034 en 2040 reeds een wettelijke verplichting vormen. Voor de andere gebouwen voorziet de Vlaamse Regering nieuwe maatregelen indien de voortgang van de afbouw naar de respectievelijke mijlpalen 2034 en 2040 onvoldoende blijkt. Voor alle gebouwen zullen toezichthouders bij klachten of vaststellingen maatregelen kunnen opleggen indien aanwezige asbesthoudende materialen een risico vormen voor mens of milieu (OVAM).
Voor het asbestafbouwplan werd een budget van 27.2 miljoen euro vrijgemaakt. De bedoeling om met dit geld lokale besturen zoals gemeenten, intergemeentelijke organisaties, provincies,… projecten te laten financieren met het oog op de inventarisatie, ontmanteling, inzameling en verwerking van asbesthoudende materialen.
Gevolgen voor bedrijven
Hoewel bedrijven niet onder de prioritaire doelgroep vallen van de nieuwe ondersteuning Actieplan Asbestafbouw, kunnen ook KMO’s deelnemen aan de projecten van lokale besturen. Binnen deze projecten zal – projectafhankelijk – financiële ondersteuning geboden worden door:
- de voordelige ophaling van asbestcement afval aan huis via platenzak, big bag of container;
- groepsaankopen voor de verwijdering van leidingisolatie en vloerbekleding door een erkend asbestverwijderaar (énkel particulieren, 50% subsidie);
- samenkoopformules voor de verwijdering (al dan niet mer heraanleg/energieprestatie verbetering) van asbestcement dak- en gevelbekleding (inclusief voordelige ophaling).
Hoewel het asbestplan niet dwingend is en niemand – tot grote teleurstelling van de Bond Beter Leefmilieu – verplicht wordt om zijn asbesthoudende gevels en daken te verwijderen, zal het vanaf 2022 wel verplicht worden om een asbestinventaris te laten opmaken voor alle gebouwen van voor 2001 die te koop aangeboden worden. Bovendien wil men dat tegen 2032 alle Vlaamse gebouwen met een risicobouwjaar (<2001) over een asbestinventaris beschikken. Deze maatregel geldt dus ook in een niet-werkgeverscontext. In deze inventaris moet ook opgenomen worden hoeveel het zal kosten om een gebouw asbestvrij te maken.
Het zal vanaf nu echter wel verboden zijn om asbsthoudende materialen die tijdens (renovatie)werken bloot komen te liggen, opnieuw in te kapselen of te bedekken. Een gelijkaardig verbod zal ook gelden voor het vasthechten van constructies op en over verweerde, risicovolle dak- en gevelbekleding.
 |  |
Bovendien wordt het laten verwijderen van asbesthoudend materiaal moeilijker en dus ook duurder naarmate het materiaal in slechtere staat verkeert. Volgens OVAM is een vrijwillige opmaak van een inventaris dan ook steeds verstandig om gezondheidsrisico’s en onvoorziene kosten te vermijden en is het ook “sowieso verstandig om asbestcementdaken of -gevels na de levensduur van circa 30 jaar te vervangen om risico’s te vermijden”.
Bezit u dus een gebouw waarvan u vermoedt of zeker bent dat het asbest bevat, en u wilt hiermee aan de slag gaan, dan kan u in het kader van het actieplan informeren bij lokale besturen naar lopende of geplande projecten. vindt u de gemeentes terug die alvast een aanvraag voor een project ingediend hebben (onderaan de pagina).
Ter volledigheid halen we nog aan dat land- en tuinbouwbedrijven beroep kunnen doen op en bouwheren subsidies en premies voor gebouwrenovaties kunnen aanspreken. Er bestaan eveneens subsidies voor investeringen in leegstaande of verwaarloosde bedrijfsgebouwen.
Tot slot: enkele nuttige links
Tekst: De Morgen | OVAM | VLIF | Eigen redactie
Foto’s: OVAM | Hollandherstelgroep | Van Damme
