Om het vergunningsbeleid in Vlaanderen te verbeteren, onderwierp het Departement Omgeving van de Vlaamse overheid de vergunningsdossiers van de voorbije 40 jaar aan een grondige analyse. Op basis van de stedenbouwkundige aanvragen die gedaan werden tussen de periode 1962 en 2016 kon men inzicht krijgen in trends en ontwikkelingen die zich de afgelopen decennia voordeden. Enkele vaststellingen waren onder andere de decentralisering van nieuwbouw, een daling in het aantal vergunningsaanvragen, een stabiliteit in het percentage toekenningen van vergunningen en het ontstaan van een verschil tussen het oosten en westen van Vlaanderen.
Ruimtelijke decentraliseringsprocessen
Heel wat ruimtelijke planners zien een belangrijke rol weggelegd voor openbaar vervoer en argumenteren dat ‘railvervoer’ de drager moet zijn van ruimtelijke ontwikkelingen. Daarom hield de studie van het Departement Omgeving ook rekening met de afstand (in vogelvlucht) tussen treinstations en enerzijds nieuwbouwwoningen en -appartementen en anderzijds kantoorgebouwen.
Uit het onderzoek bleek dat de gemiddelde afstand tussen stations en nieuwbouwwoningen of -appartementen in de jaren ’90 aanzienlijk toenam. De afstand in vogelvlucht groeide respectievelijk tot meer dan 4 kilometer en 5 kilometer. De toename van de afstand tussen stations en nieuwbouwwoningen of appartementen lijkt de laatste jaren wel tot stilstand te komen of zelfs af te nemen. Momenteel bedraagt de gemiddelde afstand in vogelvlucht tussen stations en nieuwbouwwoningen gemiddeld 4,2 kilometer en tussen stations en appartementen gemiddeld 3,5 km.
De afstand tussen stations en nieuwe kantoorgebouwen kent daarentegen een blijvende groei. De gemiddelde vogelvluchtafstand tussen het dichtstbijzijnde treinstation en nieuwe kantoorgebouwen bedraagt ongeveer 4 kilometer. Departement Omgeving geeft aan dat deze trend niet bevorderlijk is voor het treingebruik voor woon-werkverkeer. Uit onderzoek blijkt immers dat de afstand tussen de werkomgeving en een station zwaarder doorweegt in de keuze voor openbaar vervoer, dan de afstand tussen de woonplaats en een station. Dit vertaalt zich ook in concrete cijfers. Op bedrijfslocaties die minder dan 1 kilometer ver van een station gelegen zijn treint ongeveer 8% van de werknemers. Op werklocaties die 3 tot 4 kilometer van een station verwijderd zijn pendelt slechts 1,5% met de trein.
Overige vaststellingen
In het onderzoek werden nog enkele bijkomende vaststellingen gedaan. Lange termijntrends die zich stellen zijn een stijging in aanvragen voor de aanleg van fietspaden, ‘verhardingen’ en paardenstallen. Vergunningen voor koeienstallen worden minder aangevraagd. In totaal daalde het aantal vergunningsaanvragen met zo’n 20.000 per jaar. Hierbij moet wel rekening gehouden worden met de veranderende regelgeving. Bepaalde bouwwerken zoals tuinhuizen, zonnepanelen en afsluitingen vereisen immers geen vergunning meer.
In verhouding zijn er verder meer aanvragen voor renovaties in stedelijke gebieden dan daarbuiten en is er een duidelijk verschil tussen het oosten en het westen van Vlaanderen merkbaar. In het oosten worden er aanzienlijk meer aanvragen voor nieuwbouw ingediend.
Tot slot stelden de onderzoekers vast dat de meeste stedenbouwkundige vergunningsaanvragen ook daadwerkelijk goedgekeurd werden. Meer precies werd zo’n 87% van de aanvragen vergund. Een groot deel van de geweigerde vergunningen werd aangevochten in beroep (22%) waarbij ongeveer in de helft van de gevallen toch nog een vergunning afgeleverd wordt. De verlening van een vergunning werd daarentegen zelden aangevochten (< 2%). Ongeveer in een vijfde of meer van de gevallen, leidde zulk beroep tot een weigering.
Let wel, de vergunningendatabank waarop het onderzoek gebaseerd werd, is niet perfect. Sommige dossiers ontbreken en niet elke aanvraag werd correct ingegeven. Desondanks zouden deze gebrekkigheden niet geleid hebben tot systematische vertekeningen in de resultaten van het onderzoek.
Bron: Silke Nuyens
Foto: Dom J©
