Stadslandbouw heeft heel wat positieve gevolgen voor een stad en zijn inwoners: (voedsel)productie, jobcreatie, bevordering van welzijn en samenleven,… Stadslandbouwprojecten schoten de afgelopen jaren dan ook in verschillende Vlaamse steden als paddenstoelen uit de grond. Maar kan de hype op termijn uitgroeien tot een belangrijk onderdeel van onze landbouwsector? Stadslandbouw blijkt namelijk al enkele jaren te maken te krijgen met een aantal hardnekkige obstakels.
Voedsel telen in de stad
De afgelopen jaren zagen in Vlaanderen verschillende projecten het levenslicht waarbij eten geteeld, geoogst en afgezet wordt in of nabij steden. Denk bijvoorbeeld aan in Brugge, in Brussel en in Antwerpen. Kopjezwam recycleert koffiegruis door er zwammen en microgroenten op te telen, Ferme Abbatoir is een aquaponische dakboerderi en in Antwerpen werd het dak van ’t Pakt omgetoverd tot een moestuin. Maar zullen deze initiatieven een lang leven beschoren zijn? Stadslandbouwprojecten lopen namelijk nog steeds tegen heel wat problemen aan bij het opzetten, organiseren en bestendigen van hun onderneming.
©William Delvoye
Nood aan meer samenwerking en steun
In 2017 publiceerde het al een waarin aangehaald werd dat stadslandbouwprojecten zich in een grijze zone tussen verschillende sectoren bevinden. Dat heeft als gevolg dat er weinig duidelijke wetgeving is. Bovendien bestonden volgens het departement de meeste stadslandbouwprojecten naast elkaar en was er zelden sprake van kennisdeling tussen projecten of tussen stadslandbouwers en reguliere landbouwers.
Anno 2019 lijkt hier weinig verandering in gekomen te zijn. VUB-wetenschapster Alessandra Manganelli publiceerde recent haar , waarin ze onder andere naging hoe Brusselse stadslandbouwprojecten erin slagen stand te houden. Manganelli identificeerde drie grote hindernissen: “Ten eerste krijgen stadslandbouwinitiatieven af te rekenen met organisatorische obstakels, ingewikkeldere besluitvormingsprocessen en praktische problemen die gelinkt zijn aan hogere productie zoals meer logistiek. Ten tweede botsen deze projecten op grondstofproblemen zoals voldoende financiële middelen, mankracht en vruchtbare landbouwgrond. Ten derde staan ze ook voor institutionele uitdagingen die te maken hebben met het (politieke) beleid op zowel lokaal, regionaal als nationaal niveau. Conclusie: er is dringend nood aan meer samenwerking en steun van de lokale overheid.
What works in andere landen?
In het kader van haar doctoraatsonderzoek ging Manganelli spieken in het Amerikaanse Toronto, een stad die erin geslaagd is om van stadslandbouw een vaste waarde te maken. “Alternatieven voor traditionele landbouw zoals stadslandbouwintiatieven zijn hier natuurlijk vrij recent. Het is dus ook niet abnormaal dat het bestuur of beleid zich daar nog niet helemaal aan heeft aangepast. (…) Dankzij voldoende grondstofvoorziening en actie van belangrijke voedselbeleidsorganisaties, is Toronto er al in geslaagd om de nodige omkadering te voorzien voor stedelijke landbouw. Het toont dus aan dat het wel mogelijk is om lokale landbouwinitiatieven een plaats te geven en beleidsmatig te ondersteunen. Je zou het kunnen zien als een voorbeeld voor Brussel.”
Brussel lijkt alvast te beseffen dat het zich meer moet inzetten om stadslandbouwprojecten beter te ondersteunen en dus een voorbeeld te nemen aan andere steden. De minister van Leefmilieu lanceerde in 2019 een projectoproep om initiatieven rond duurzame, professionele stadslandbouw in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te ondersteunen, er werd een facilitator inzake stadslandbouw aangeworven en vlak voor de publicatie van het doctoraat van Manganelli, plaatste Leefmilieu Brussel ook een online voor een projectbeheerder stadslandbouwprojecten. Taak van de nieuwe projectbeheerder: de transversale integratie van de stadslandbouw in het gewestelijk beleid op vlak van milieu, stedenbouw en economie.
Nieuwe stadslandbouwprojecten faciliteren
Ben je in het bezit van vastgoed of ben je projectontwikkelaar, bouwpromotor, architect of een speler in de ruimtelijke ordening en geïntrigeerd door het concept van stadslandbouw? Mogelijks kan je een belangrijke rol spelen in het bestendigen van stadslandbouwprojecten.
Er zijn namelijk heel wat mogelijkheden voor stadslandbouw in (nieuw)bouwprojecten en bestaande gebouwen. Op initiatief van de Brusselse facilitator inzake stadslandbouw wordt op 8 juni een infosessie georganiseerd waar de verkend worden.
Heb je zelf interesse in het oprichten van een stadslandbouwproject in Brussel? Dan kan je ook deelnemen aan de van of contact opnemen met de Brusselse !
Tekst: eigen redactie | VUB
Foto’s: Jean-Pierre Dalbéra | ‘t PAKT | Ferme Abattoir
