Baksteen- en dakpannenfabrikant Wienerberger vaart naar eigen zeggen al jaren een koers waarin duurzaamheid een belangrijke rol speelt. Voor verscheidene producten haalde het bedrijf internationale labels zoals Nature Plus en C2C. Maar ook op vlak van biodiversiteit doet Wienerberger inspanningen.
Wienerberger is een baksteen- en dakpannenfabrikant met wortels in Oostenrijk. De naam verwijst dan ook naar een bergkam aan de voet van het Wienerwald bij Wenen. De Romeinen dolven daar al klei voor hun bakstenen gebouwen. Het bedrijf verwierf intussen veel bestaande baksteen- en pannenfabrieken in Europa, onder meer in ons land. Wienerberger is zich bewust van het energieverbruik, de luchtemissies en de impact van ontginningen op het landschap die gepaard gaan met de productie van kleimaterialen. Maar dus ook van de kansen die het bedrijf heeft om de biodiversiteit op zijn terreinen te verhogen.
Tijdelijke natuur
In haar ontginningsgebieden laat Wienerberger tijdelijke natuur toe, om pioniersoorten kansen te geven en om biodiversiteit te stimuleren. Dat is per definitie tijdelijk, namelijk zolang de kleiwinning plaatsvindt. Daarna krijgt de kleiput een herbestemming, meestal is dat natuur en landbouw. In het laatste geval realiseert Wienerberger ook ecologische landschapselementen. Om professioneel aan biodiversiteit te kunnen werken, laat Wienerberger zich begeleiden door Natuurpunt, het Agentschap Natuur en Bos (ANB) en milieuadviesbureaus. Samenwerking met de omwonenden en de betrokken provincie- en gemeentebesturen is daarbij van groot belang.
Op welke manier gaat Wienerberger concreet te werk om de natuurwaarden in haar groeves en op haar productiesites te verhogen? Een aantal voorbeelden toont dat aan. Zo creëert het bedrijf ecocorridors met de omliggende natuurgebieden, die in de meeste gevallen voormalige groeven waren.
Rumst
Op de site in Rumst vonden rugstreeppadden hun weg naar de nog actieve kleigroeve. Daartoe groef Wienerberger in het ontginningsgebied een aantal extra poelen uit. Naargelang de vordering van de kleiwinning, worden de poelen verplaatst en volgt de rugstreeppad. Door de klimaatwijziging en de zeer droge periodes, voornamelijk tijdens de voortplanting, is het moeilijk om deze pioniers te behouden.
De steile oevers in de groeve herbergen elk jaar opnieuw een kolonie oeverzwaluwen. De productiesite is verder omringd door een natuurbuffer, onder meer een bloemenweide en een verbinding met de Rupel. Specifieke corridors voor amfibieën en otters zijn gepland.
Beerse
Terreinbezoek tijdens aanleg landduin Wienerberger Beerse. (beeld: Veronique De Smedt) 
Scholekster op nest in groeve Wienerberger NOVA Beerse. (beeld: Joris Van Hees) 
Heideherstel naast steenfabriek Wienerberger Beerse. (beeld: Jan Van Meirhaeghe) 
Heideherstel naast steenfabriek Wienerberger Beerse. (beeld Jan Van Meirhaeghe) 
Habitat rugstreeppad Beerse op site Wienerberger (beeld: Wienerberger) 
Aanleg natuurtechnische gracht Wienerberger NOVA-site Beerse. (beeld: Joris Van Hees)
In 2018-2019 realiseerde Wienerberger met de steun van het EU-Interreg project 2BConnect een landduin met ecologische gracht op de productiesite Beerse-Absheide. Een tweede fase is gepland voor 2022, waardoor er in totaal ca. 1,7 ha nieuwe heidehabitat gerealiseerd zal zijn. Die is gericht op het aantrekken van de vinpootsalamander, de poelkikker of kleine groene kikker, de levendbarende hagedis en de heidesabelsprinkhaan.
Op het talud groeit extra natuur, maar de duin biedt het aansluitende natuurdomein ook bescherming tegen stof en het geluid van de fabriek en het transport. Tijdens de werken werd ook de in de streek woekerende Japanse duizendknoop verwijderd.
Tegen einde 2023 voorziet het bedrijf gelijkaardige maatregelen voor de site Beerse-NOVA. Bovendien wordt het talud hier een leuke picknickplek voor het personeel.
Lanaken
In Lanaken dient een ecologische grondwal om de fabriek af te schermen van de omwonenden, die sindsdien dan ook heel wat minder geluidsoverlast hebben. Die grondwal biedt 3 ha extra natuur. Verder voorzag het bedrijf een picknickplaats voor personeel, een bijenhotel en een valkennest. Een nabijgelegen groeve kreeg een natuurrestauratie en wordt zo een deel van de ecologische corridor Zouwdal tot over de grens met Nederland, waar tevens een fietspad doorheen zal lopen.
Bijkomend is op de grondwal een panorama voorzien dat zal uitkijken over het Zouwdal. Op Belgisch grondgebied betekent dit nog eens 8 ha natuur, met verscheidene doelsoorten: vlinders, vleermuizen, levendbarende hagedissen, muurhagedissen, rugstreeppadden, akkervogels en dassen. Het beheer ervan gebeurde voor een deel met schapen, maar vanaf 2021 komt er eerst een grensoverschrijdend maaibeheer. Deze projecten kwamen tot stand binnen het gebiedsgericht Strategisch Project Albertknoop, een samenwerkingsverband tussen de gemeentes Lanaken en Maastricht, en de Provincies Belgisch en Nederlands Limburg. De Vlaamse Waterweg en de Leembank zijn partners in deze realisatie.
