Deze bijdrage verscheen in ecoTips editie september 2019. Je leest het artikel in originele vorm via deze link.Laten we starten met een vraag die regelmatig gesteld wordt: “hoeveel keer kan je papier recycleren?” Het antwoord dat dan meestal gegeven wordt: “vier tot zeven keer.” Die cijfers gaan al jaren mee maar de technologie staat ondertussen natuurlijk niet stil. Bovendien is de vraag over de recycleerbaarheid van papier niet eenduidig te beantwoorden. Het hangt er immers vanaf welke papierkwaliteit je nodig hebt. Is het bijvoorbeeld voor spierwit hoogkwalitatief briefpapier of voor een grijze kartonnen doos? Beide hebben hun doel en functie maar de eisen die aan het basismateriaal gesteld worden, zijn totaal anders.
Tijd om naar de huidige realiteit te kijken.
Vanwaar de gekende cijfers?
De cijfers ‘vier tot zeven keer’ zijn afkomstig van drie onderzoeksprojecten uit de jaren 1990. Deze voerden verschillende recyclingtesten uit om gebruikt papier te ontdoen van inkt om er nieuw papier voor kranten van te maken.
Na een vijftal recyclagerondes moesten de testen gestopt worden omdat de grondstof niet meer voldeed voor een volgende ronde krantenpapier. Het teveel aan inkt kon niet meer verwijderd worden waardoor het papier niet helder genoeg was. Over de mogelijkheden van de vezels voor andere toepassingen, werd niets gezegd. Voor golfkarton is een teveel aan inkt bijvoorbeeld geen probleem.
Nieuw onderzoek in Duitsland
Daarom onderzocht men in Duitsland in 2015 de recycleerbaarheid van een papiermix voor golfkarton. Deze mix bestond uit 40 procent Testliner, 40 procent Wellenstoff and 20 procent Kraftliner (nieuwe papiervezels). Voor golfkarton is vooral de sterkte van de vezels van belang.
Daartoe werd in een labo een welbepaalde hoeveelheid vezels herhaaldelijk gerecycleerd zonder toevoeging van nieuwe vezels. Na 25 recycleerrondes had het materiaal inderdaad aan sterkte verloren, maar veel minder dan verwacht: tussen de 5 en de 12 procent. Vooral de eerste recyclagebeurt bleek bepalend voor de kwaliteit, ook van de volgende rondes. Papiervezels kunnen voor bepaalde toepassingen dus veel meer recyclagerondes doorstaan dan vroeger gedacht.
De kwaliteit is doorslaggevend
Hoe kwalitatiever en zuiverder de oud papiervezels die men gebruikt, hoe meer recyclagerondes de vezels in totaliteit kunnen doorstaan. Of om het anders te zeggen: een kwalitatieve basis zorgt voor een langere levensduur. Daarom is het van het grootste belang dat het opgehaalde oud papier van goede kwaliteit is. De wijze van ophaling speelt hier een belangrijke rol. Zo bevat het materiaal, opgehaald via ondergrondse containers, zoals die steeds vaker in stedelijke omgevingen gebruikt worden, tot 12 procent onzuiverheden. Bij het opgehaalde papier via de traditionele huis-aan-huis collecte bedraagt dit gemiddeld 1,5%.
Nieuwe vezels blijven nodig
Enkel gerecycleerde vezels gebruiken, blijkt nog steeds niet mogelijk. In elke ronde verliest het materiaal vezels, fijnheid en mineralen. Deze moeten terug aangevuld worden. Bovendien komt niet alle papier terug voor recyclage; denk aan wc-papier of papieren zakdoekjes.
Daarnaast blijven nieuwe vezels absoluut noodzakelijk voor bepaalde papiertoepassingen, waarvoor gerecycleerde vezels de juiste kwaliteit niet meer kunnen leveren. Denk bijvoorbeeld aan papier voor fotoafdrukken, sommige voedselverpakkingen enzovoort. Het is bovendien via dergelijke toepassingen
dat de nieuwe vezels in de papierrecyclagecyclus terechtkomen.
Impact van recyclage
Sceptici wijzen erop dat recylageactiviteiten ook energie, water en grondstoffen verbruiken. Dat klopt uiteraard. Het ontrafelen van hout tot verse vezels levert zeer goede vezels op maar vergt natuurlijk meer energie en water dan het herpulpen van papier en karton bij recyclage. Net daarom is het logisch om de papiervezels zo lang mogelijk te recycleren. Dit start met een kwalitatieve inzameling.
Waar interessant en mogelijk, is het gebruik van gerecycleerd papier en karton dus zeker aan te raden. Maar het is geen of-of-verhaal, het is een én-én-verhaal. Zowel nieuw als gerecycleerd papier hebben hun functie, en nieuwe vezels blijven nodig om de recyclagecycli optimaal te laten draaien.
Wist je dat …
… er in België elk jaar 1.2 miljoen ton papiervezels gerecycleerd worden … het recyclagepercentage op EU-niveau 71,6 procent ligt
… al een aantal jaar het aandeel verpakkingen in de oud papier stroom stijgt en het aandeel papier daalt? Ook dat heeft een impact op de recyclage.
… papier koploper in recyclage is? Lang voor er sprake was van recyclage
van plastics en andere materialen, werd papier al apart opgehaald en gerecycleerd.
Recyclage van papier en karton bestaat al heel lang. Lang voor er sprake was van recyclage van plastics en andere materialen, werd papier al apart opgehaald en gerecycleerd.
