Steden en gemeenten spelen een sleutrelrol in de energietransitie en de decarbonisering van de samenleving. Prosumenten (producent-consumenten) van duurzame energie kunnen deze transitie in steden helpen versnellen. Dat stelt de European Environment Agency (EMA) in een briefing.
Stedelijke gebieden zijn naar schatting verantwoordelijk voor tot 76 procent van de wereldwijde energiegerelateerde koolstofemissies. In de EU woont driekwart van de totale bevolking in steden en voorstedelijke gebieden, een percentage dat de komende decennia nog zal toenemen – tot 84 procent in 2050. De briefing focust op de uitdagingen en kansen in stedelijke gebieden. Ze staat ook stil bij de manieren waarop lokale overheden de prosumptie in steden kunnen bevorderen.
Prosumenten nemen actief deel aan het energiesysteem, door bijvoorbeeld zelf hernieuwbare warmte of stroom op te wekken of door energieopslagdiensten te leveren. Het kan gaan om particulieren maar ook om kleine of middelgrote ondernemingen. Prosumenten kunnen op zichzelf staan of deel uitmaken van een groter geheel zoals een energiegemeenschap.
Complexiteit van eigendommen
Prosumptie van hernieuwbare energie is in steden een grotere uitdaging dan in landelijke gebieden. De ruimte die in een stad beschikbaar is voor energie-opwekking is namelijk beperkt. Daarnaast is er ook de complexiteit van eigendommen: bij daken van appartementsgebouwen zijn er altijd meerdere eigenaars betrokken.
Door de bevolkingsdichtheid van steden heeft zonnetechnologie op het dak de voorkeur. Ook warmtenetten zijn een goede optie. Doordat dakoppervlakken vaak beperkt zijn, kan er gekeken worden om hernieuwbare energie buiten de stad (offsite) op te wekken.
Dankzij de kortere reisafstanden lenen steden zich voor het gebruik van elektrische voertuigen. Stedelijke prosumptie kan daardoor energie en mobiliteit koppelen en bijvoorbeeld stroom leveren om EV’s op te laden. Wanneer wijken worden heringericht of bijgebouwd, behoort ook de ontwikkeling van geïntegreerde energiedistricten tot de mogelijkheden. Zo’n lokaal energiesysteem integreert elektriciteit, verwarming en mobiliteit.
Inwoners betrekken
Steden kunnen prosumptie aanmoedigen, bijvoorbeeld door ruimte aan te bieden waar inwoners energie kunnen opwekken. Dat kan gaan over daken van openbare gebouwen en bedrijven, of braakliggende terreinen. Daarnaast kunnen gemeentes ook voorzien in directe of indirecte financiële steun voor prosumenten en voorwaarden stellen aan bedrijven om burgerparticipatie te bevorderen.
Het is belangrijk dat inwoners betrokken worden bij energieplanning. Om burgers een actieve rol te laten spelen zijn toegankelijke gemeentelijke autoriteiten nodig die openstaan voor participatief bestuur Dat vraagt om een kader dat samenwerking bevordert tussen de betrokken partijen, zoals gemeenten, energiegemeenschappen, energieleveranciers en inwoners.
Tot slot wijst de European Environment Agency erop dat prosumptie vaak veel expertise en gespecialiseerde informatie vraagt. Lokale en regionale overheden kunnen dienstdoen als centraal informatiepunt en advies geven bij dakrenovatie, zonne-opwekking en energieopslag.
