Meer dan 820 miljoen mensen in de wereld hebben niet genoeg te eten, terwijl de klimaatverandering en de toenemende concurrentie om land en water de bezorgdheid over het toekomstige evenwicht tussen de vraag naar en het aanbod van voedsel nog doen toenemen. De resultaten van een nieuwe studie onder leiding van het IIASA kunnen worden gebruikt om mondiale voedselzekerheidsprognoses te benchmarken en beleidsanalyses en publieke debatten over de toekomst van voedsel te onderbouwen.
Ondanks het feit dat het voedselaanbod sinds de jaren zestig drastisch is toegenomen, blijft de vraag hoe de honger in de wereld kan worden uitgebannen ̶ een van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen ̶ en de groeiende wereldbevolking in de komende jaren kan worden gevoed, een grote uitdaging. Klimaatverandering en toenemende concurrentie om land en water verergeren het probleem nog, waardoor de behoefte aan effectief beleid om de mondiale voedselzekerheid te garanderen en een beter begrip van de belangrijkste drijvende krachten achter de mondiale honger steeds dringender wordt.
Wetenschappers maken doorgaans gebruik van gekwantificeerde mondiale scenario’s en prognoses om de toekomstige mondiale voedselzekerheid op lange termijn te beoordelen in het kader van een reeks sociaaleconomische en klimaatveranderingsscenario’s. Als gevolg van verschillen in modelopzet en scenarioaannames bestaat er echter onzekerheid over de bandbreedte van de voedselzekerheidsprognoses en -uitkomsten. Om deze onzekerheid weg te nemen, hebben Michiel van Dijk en collega’s, gastonderzoeker bij het IIASA, een systematisch literatuuronderzoek en meta-analyse uitgevoerd om het bereik van de toekomstige mondiale voedselzekerheidsprognoses tot 2050 te beoordelen. Hun studie, die is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Food, richtte zich op twee belangrijke voedselzekerheidsindicatoren: de toekomstige vraag naar voedsel, die een belangrijke drijvende kracht is achter een vereiste toename van de voedselproductie, en de bijbehorende gevolgen voor veranderingen in landgebruik, biodiversiteit en klimaatverandering, en de bevolking die het risico loopt honger te lijden ̶ een indicator van het aantal mensen dat wordt geconfronteerd met chronische voedselonzekerheid.
“Onze studie had tot doel de bandbreedte te bepalen van de toekomstige mondiale voedselvraag en de bevolking die het risico loopt om honger te lijden, volgens de projecties tot 2050. Om deze vraag te beantwoorden, analyseerden we 57 studies gepubliceerd tussen 2000 en 2018. We hebben alle projecties geharmoniseerd en in kaart gebracht in de vijf sterk uiteenlopende maar plausibele sociaaleconomische toekomsten, waaronder duurzame, business-as-usual, verdeelde wereld, ongelijkheid, en conventionele ontwikkelingsscenario’s,” legt van Dijk uit.
De bevindingen van de studie bieden sterke ondersteuning voor het standpunt dat de vraag naar voedsel in de periode 2010-2050 met 35 tot 56% zal toenemen, voornamelijk als gevolg van bevolkingsgroei, economische ontwikkeling, verstedelijking en andere factoren. Als rekening wordt gehouden met de klimaatverandering, verandert de marge lichtjes, maar over het algemeen zonder statistische verschillen. Hoewel minder dramatisch dan de noodzaak om de huidige productie te verdubbelen, zoals in veel andere studies wordt gesteld, kan de stijging van de vraag toch negatieve gevolgen hebben voor het milieu en leiden tot verlies van biodiversiteit. Om dergelijke effecten te voorkomen, zou een toename van de voedselproductie gepaard moeten gaan met beleid en investeringen die duurzame intensivering bevorderen en ecologische beginselen in landbouwsystemen en -praktijken opnemen, terwijl ook voedselverlies en -verspilling worden tegengegaan en een verschuiving naar meer plantaardige voedingspatronen wordt aangemoedigd.
In de meest negatieve scenario’s zal de bevolking die het risico loopt honger te lijden in de periode 2010-2050 naar verwachting met 8% toenemen (30% wanneer het effect van de klimaatverandering in aanmerking wordt genomen), wat betekent dat de duurzame ontwikkelingsdoelstelling om een einde te maken aan de honger en voedselzekerheid te bereiken, niet zal worden gehaald. Om dit te voorkomen, dringen de onderzoekers er bij beleidsmakers op aan om proactief te werk te gaan en adequate langetermijnmaatregelen te ontwikkelen, waaronder het stimuleren van inclusieve groei.
“Onze studie kan het publieke debat over de toekomst van voedsel voeden door elke burger uit te nodigen zich een breder scala aan voedseltoekomstscenario’s voor te stellen en te bespreken, in plaats van alleen een binaire keuze tussen business-as-usual en de universele invoering van biologische landbouw of veganistische diëten. Om verantwoordelijk en creatief over de toekomst na te denken, moeten we ons meerdere plausibele scenario’s voorstellen en de gevolgen daarvan evalueren,” merkt studiecoauteur Yashar Saghai, een onderzoeker aan de Universiteit Twente in Enschede, Nederland, op.
Hoewel de studie niet expliciet de gevolgen van de COVID-19 pandemie onderzocht, zeggen de onderzoekers dat het aannemelijk is dat hun bereik ook de nu meer waarschijnlijke negatieve COVID-geïnduceerde toekomsten omvat die geassocieerd worden met een toename van de bevolking die het risico loopt om honger te lijden, in plaats van een afname van ongeveer 50% die werd beschouwd als de pre-COVID business-as-usual.
“Hoewel het nog te vroeg is om de volledige impact en gevolgen van de coronavirus pandemie te overzien en te begrijpen, vertonen de huidige ontwikkelingen enige gelijkenis met de meest negatieve archetype scenario’s in onze analyse, die gekenmerkt wordt door een trage economische ontwikkeling, een focus op binnenlandse veiligheid en nationale soevereiniteit, en toenemende ongelijkheid. Dit houdt in dat het aantal mensen dat het risico loopt honger te lijden tussen 2010 en 2050 in het ergste geval aanzienlijk kan toenemen. De recente ontwikkelingen onderstrepen de noodzaak van (kwantitatieve) scenarioanalyse en -vergelijking als instrument voor beleidsanalyse, -coördinatie en -planning voor de toekomst van voedsel en bredere maatschappelijke vraagstukken,” concludeert van Dijk.
