22 maart is Wereldwaterdag. De belangrijkste oorzaak van waterverspilling en -misbruik is het onvermogen om de waarde van water te erkennen. Zo concludeert het World Water Development Report (WWDR) 2021 van de Verenigde Naties, gepubliceerd door UNESCO namens UN-Water.
Ondanks de moeilijkheid om een objectieve en onbetwistbare waarde toe te kennen aan een hulpbron die van fundamenteel belang is voor het leven, lijkt het noodzakelijk om de verschillende dimensies van water te onderzoeken om de verschillende aspecten van zijn ‘waarde’ te begrijpen. Dit geldt vooral in tijden van toenemende schaarste en tegen de achtergrond van bevolkingsgroei en klimaatverandering.
“Water is onze meest waardevolle hulpbron, een‘ blauw goud ’waar meer dan 2 miljard mensen geen directe toegang toe hebben. Het is niet alleen essentieel om te overleven, maar speelt ook een hygiënische, sociale en culturele rol in het hart van menselijke samenlevingen ”, zegt Audrey Azoulay, directeur-generaal van UNESCO.
De WWDR van dit jaar gaat in op de vraag naar de waarde van water. Het laat zien dat verspilling en onzorgvuldig gebruik voortkomen uit het feit dat we maar bij water uitsluitend in termen van kostprijs denken, zonder de enorme waarde ervan te beseffen, die onmogelijk te becijferen is.
Enkele feiten over water
- Meer dan 2 miljard mensen leven in landen die onderhevig zijn aan waterstress.
- Meer dan 4 miljard mensen leven in streken waar er minstens 1 maand per jaar ernstige droogte optreedt.
- Meer dan 1,6 miljard mensen hebben geen toegang tot zuiver water, omdat de infrastructuur ontbreekt.
- 30% van de grootste grondwatersystemen wereldwijd geraken uitgeput. Irrigatie is de grootste boosdoener.
- Wereldwijd neemt de wateropslagcapaciteit en de beschikbaarheid van zuiver water per persoon af.
- Het gemiddelde jaarlijkse verlies aan wateropslagvolume is gelijk aan ongeveer 1% van de totale capaciteit van het gebouwde reservoir, en de geschatte kosten voor het herstellen van deze verliezen zijn ongeveer US $ 13 miljard per jaar.
- Het wereldwijde zoetwatergebruik is de afgelopen 100 jaar met een factor zes toegenomen en blijft sinds de jaren tachtig met ongeveer 1% per jaar groeien. Een groot deel van deze groei kan worden toegeschreven aan een combinatie van bevolkingsgroei, economische ontwikkeling en veranderende consumptiepatronen.
- Landbouw is momenteel verantwoordelijk voor 69% van de wereldwijde wateronttrekkingen, die voornamelijk worden gebruikt voor irrigatie, maar ook voor water dat wordt gebruikt voor vee en aquacultuur. Deze ratio kan in sommige ontwikkelingslanden oplopen tot 95%.
- De industrie (inclusief energie- en stroomopwekking) is goed voor 19%, terwijl gemeenten verantwoordelijk zijn voor de resterende 12%.
- Wereldwijd vertegenwoordigt de landbouw slechts ongeveer 4% van het mondiale bruto binnenlands product (bbp) met een gemiddelde bijdrage per land van 10,39%, de trend is dalens. Dergelijke cijfers suggereren dat de toegevoegde waarde van watergebruik in de landbouw erg laag is.
- De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) schat, op basis van een business-as-usual scenario, dat de wereld tegen 2050 ongeveer 60% meer voedsel nodig zal hebben en dat de geïrrigeerde voedselproductie met meer dan 50% zal toenemen ten opzichte van dezelfde periode. De benodigde hoeveelheden water voor deze ontwikkelingen zijn niet beschikbaar. FAO erkent dat de hoeveelheden water die door de landbouw worden onttrokken, slechts met 10% kunnen toenemen.
- De Water Resources Group 2030 (2009) concludeerde dat de wereld tegen 2030 te maken zou krijgen met een mondiaal watertekort van 40% bij een business-as-usual scenario.
- De waterkwaliteit gaat wereldwijd achteruit. Naar schatting 80% van het afvalwater komt ongezuiverd in oppervlaktewater terecht. Nochtans zou het hergebruiken van gezuiverd water en van de uit het water gehaalde componenten, een positieve invloed op de valorisatie hebben. Ongeveer 380 miljard m3 water kan worden teruggewonnen uit de jaarlijkse geproduceerde hoeveelheden afvalwater. Dit type waterrecuperatie zal naar verwachting 470 miljard m3 bereiken in 2030 en 574 miljard m3 in 2050.
- Het terugwinnen van water, nutriënten, edelmetalen en energie uit afvalstromen is een middel van het leveren van toegevoegde waarde. De volledige terugwinning van stikstof, fosfor en kalium uit afvalwater kan 13,4% van de wereldwijde vraag naar deze nutriënten in de landbouw compenseren, maar de huidige technologieën voor het terugwinnen van nutriënten uit afvalwater moeten nog 100% efficiëntieniveaus bereiken. Naast het terugwinnen van nutriënten en economische voordelen zijn er ook kritische milieuvoordelen, zoals een vermindering van eutrofiëring.
- Het International Energy Agency (IEA) schat dat energie (primaire energie en stroomproductie) in 2014 verantwoordelijk was voor ongeveer 10% van de totale wateronttrekking, waarvan ongeveer 3% werd verbruikt. Het IEA schat ook dat een vergelijkbare hoeveelheid (ongeveer 10% van de wereldwijde wateronttrekkingen) werd gebruikt door andere industrieën.
- De verwachte wereldwijde vraag naar water tussen 2000 en 2050 laat een stijging zien van 400% voor de productie en een stijging van 140% voor de opwekking van thermische energie. Een andere studie voorziet een bijna verdubbeling van het aantal onttrekkingen van industrieel water tot 2030, tot een wereldwijd percentage van 22%.
- In de afgelopen vier jaar, hoewel het aantal bedrijven dat waterreductiedoelstellingen rapporteert aan het CDP (voorheen het Carbon Disclosure Project) bijna verdubbeld is, is er een toename van bijna 50% in bedrijven die hogere wateronttrekkingen melden met een groeiende productie, met name in Azië en Latijns-Amerika.
- Watergerelateerde verliezen van financiële bedrijven van US $ 38,5 miljard werden genoteerd in 2018. Deze cijfers kunnen groter zijn, aangezien ten minste 50 bedrijven geen cijfers konden verstrekken. In 2019 bedroeg het gecombineerde risico voor de bedrijfswaarde 425 miljard dollar.
“De verwoestende gevolgen van de COVID-19-pandemie herinneren ons eraan hoe belangrijk het is om toegang te hebben tot water, sanitaire voorzieningen en hygiënefaciliteiten, en benadrukken dat veel te veel mensen er nog steeds zonder zitten. Veel van onze problemen ontstaan doordat we water niet hoog genoeg waarderen; maar al te vaak wordt water helemaal niet gewaardeerd ”, zegt Gilbert F. Houngbo, voorzitter van UN-Water en voorzitter van het International Fund for Agricultural Development (IFAD).
De waarde van water is onschatbaar, aangezien het leven niet zonder water kan bestaan en het geen vervanging heeft. Dit wordt misschien het best geïllustreerd door het wijdverbreide enthousiasme voor het idee dat er sporen van water op Mars te vinden zijn, of het feit dat we water en leven als onderling uitwisselbaar beschouwen bij het bestuderen van andere planeten.
Het rapport benadrukt de grote behoefte om het begrip “waarde” van water te verbreden en benadrukt dat we de begrippen “prijs”, “kosten” en “waarde” niet mogen verwarren.
Hoewel prijs en kosten potentieel kwantificeerbaar zijn, is het concept van “waarde” veel ruimer en omvat het ook sociale en culturele dimensies.
Water is inderdaad niet zoals andere grondstoffen die als handelswaar kunnen worden behandeld en openlijk via aandelenmarkten kunnen worden verhandeld. De uitdaging is om een waarde te bepalen voor een hulpbron waarvan het belang varieert in verschillende gebieden van economische activiteit, op verschillende tijdstippen, zonder te vergeten rekening te houden met de sociale, ecologische en culturele dimensies ervan.
Instrumenten en methodologieën om water te waarderen zijn zowel onvolmaakt als verkeerd toegepast
De instrumenten die we vandaag hebben, hebben de neiging om de waarde van water terug te brengen tot het economische aspect ervan.
De economische waarde van water valt niet te ontkennen, gezien de talloze toepassingen in voedsel, elektriciteit en industriële productie, om er maar een paar te noemen.
Hoewel monetaire waardering het voordeel heeft van gemak en gemakkelijke leesbaarheid in de landbouw en de industrie, heeft het het nadeel dat andere aspecten die moeilijker te gelde zijn gemaakt, worden onderschat of zelfs uitgesloten. Hoe kwantificeren we de betekenis van de 443 miljoen schooldagen die jaarlijks worden gemist als gevolg van watergerelateerde ziekten?
Bovendien verwerpen sommige samenlevingen het idee om de natuur en de voordelen ervan vanuit een economisch perspectief te bekijken, waarbij de rechten van “Moeder Aarde” op de voorgrond worden geplaatst, waardoor dergelijke economische interpretaties van de waarde van water jammerlijk ontoereikend zijn.
Geconfronteerd met deze opvattingen en die van investeerders, die menen dat hulpbronnen zoals water een economische waarde voor kunnen hebben, wordt het moeilijk om een standaardsysteem te ontwikkelen om de waarde van water in al zijn aspecten te meten. Desalniettemin is het mogelijk om een geïntegreerde aanpak te ontwikkelen die het mogelijk maakt om de verschillende dimensies van water samen te bekijken, om zo gepaste beleidskeuzes te identificeren. Een belangrijk element van een dergelijke benadering is ervoor te zorgen dat alle belanghebbenden, ongeacht hun achtergrond of geslacht, worden betrokken bij evaluaties en besluitvorming.
Het overwinnen van meningsverschillen en het bereiken van de nodige compromissen is een van de grote uitdagingen van het waterbeheer. “De tijd is gekomen voor belanghebbenden om perspectieven op de waarden van water te identificeren, te verwoorden en te delen ”, benadrukt Gilbert F. Houngbo, VN-Watervoorzitter. Dit impliceert het ontwikkelen van mechanismen waarmee belanghebbenden niet alleen hun mening kunnen geven, maar ook kunnen worden gehoord.
Wanneer bijvoorbeeld grote infrastructuurprojecten worden bestudeerd, is het essentieel om al deze verschillende dimensies in overweging te nemen om ervoor te zorgen dat hun sociale, culturele en ecologische gevolgen niet worden onderschat. Een kosten-batenbenadering vereist daarom dat rekening wordt gehouden met de verschillende “waarden” van water.
Evenzo weten we dat het bieden van universele toegang tot veilig drinkwater en sanitaire voorzieningen in 140 lage- en middeninkomenslanden 114 miljard dollar per jaar zou kosten, terwijl de vele sociale en economische voordelen van veilig water moeilijk in te schatten zijn.
Deze kwesties staan centraal in de editie van dit jaar van het World Water Development Report (WWDR) van de Verenigde Naties, de vlaggenschippublicatie van UN-Water over water- en sanitaire kwesties, die elk jaar op een ander thema focust.
