Volgens het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing, blijft vlees een belangrijke plaats innemen in het voedingspatroon van de Belg. Vooral de smaak en de voedzaamheid zijn daar belangrijke redenen voor. Ook zit het genieten van een vers stukje vlees gewoon in onze eetgewoonten ingebakken.
Wel blijken we thuis toch wat minder vlees te eten dan . In 2016 at een gemiddelde Belg nog 18,2 kg vers vlees. In 2017 is dat 17,5 kg. Vlees wordt vaker afgewisseld met gevogelte, vis en vegetarische maaltijden. Bovendien eten we opnieuw meer buitenshuis.
Belg koopt minder vlees
Vrijwel alle Belgische gezinnen (99%) kopen jaarlijks vlees. Doorsnee gezinnen kopen wel minder vaak vlees dan 10 jaar geleden. In 2008 deden ze dat 63 keer. In 2017 was dit nog 52 keer. Let wel, Belgen shoppen over het algemeen steeds minder vaak, maar kopen grotere hoeveelheden per winkelbezoek (one-stop-shopping).
Daarnaast is er ook een daling in het totale aangekochte volume vlees (incl. gevogelte, wild en diepvriesvlees, maar exclusief vleeswaren). In 2008 bedroeg het thuisverbruik 34,9 kg per gemiddeld persoon. In 2016 kwamen we uit op 28,6 kg en in 2017 op 28,1 kg. Het thuisverbruik van gevogelte bleef de laatste 10 jaar relatief stabiel op 10 kg per capita. De daling komt dus vooral op conto van vers vlees, dat daalde van 23,7 kg in 2008 tot 17,5 kg per capita in 2017.
Vlees behoudt belangrijke plaats in eetgewoonten
De daling in het thuisverbruik van vlees komt er enerzijds omdat we opnieuw meer buitenhuis zijn gaan eten en omdat we vlees meer afwisselen met gevogelte, vis of vegetarische maaltijden. Het segment vleesvervangers blijft wel zeer klein met een thuisverbruik van 0,3 kg per capita. Het thuisverbruik van vis, week- en schaaldieren kwam in 2017 uit op 5,5 kg per capita. Wanneer we kijken naar de hoeveelheid vlees-, gevogelte-, vis- en vleesvervangende producten die thuis verbruikt worden, blijkt dat vers vlees veruit het populairst blijft. In 2017 nam het ongeveer 54% van het geconsumeerde volume in. Gevogelte en wild waren goed voor een derde van het thuisverbruik (30%). Vis kwam uit op een aandeel van 15% en vleesvervangers bleven beperkt tot 1%.
Belangrijkste redenen om vlees te eten
Vlees blijft dus een belangrijke plaats op het bord van de Belg innemen.
De belangrijkste redenen waarom de Belg vaak vlees eet zijn:
- De smaak: Een Belg vindt vlees lekker en wil het daarom graag vaak eten.
- Vlees hoort sterk bij onze Belgische eetcultuur: We zijn opgevoed met een stukje vlees en trekken dit door in onze latere eetgewoontes. Als er geen vlees op zijn bord ligt, dan krijgt de Belg al gauw het gevoel dat het evenwicht zoek is op zijn bord.
- Omdat de Belg vlees voedzaam, energierijk en verzadigend vindt.
- Vlees is makkelijk te kopen en te bereiden.
- Binnen vlees kan je eindeloos variëren zodat je het bijna elke dag kan eten zonder dat het gaat vervelen.
Meer afwisseling met vis of vegetarische gerechten
De daling in het thuisverbruik van vers vlees komt niet zozeer door een stijging van het aantal vegetariërs, want 96% van de Belgen eet vlees. Er is ook geen sprake van een daling bij de (bijna) dagelijkse vleeseters, want dit blijft een groep van 25% van de Belgen. Het zijn dus vooral mensen uit de tussencategorie, de consumenten die eerder al vlees afwisselden met vleesvervangers, die nog iets regelmatiger vlees afwisselen met vis of vegetarische maaltijden. Het is dus zeker niet zo dat de Belg zijn stukje vlees helemaal links laat liggen. De meerderheid wisselt gewoon om diverse redenen wat vaker af.
De belangrijkste redenen die de bevraagde Belgen daarvoor aanhalen zijn:
- Gezondheid: Consumenten vernemen via allerlei kanalen dat veel (rood) vlees eten, niet zo gezond is. Toch beseft het merendeel wel dat vlees een voedzaam product is. Zo gaat 71% akkoord met de stelling dat vlees essentiële voedingsstoffen bevat en bijgevolg niet zomaar kan geschrapt worden uit een evenwichtige voeding. We zien de voorbije jaren zelfs een lichte stijging in dit percentage (67% in 2010). Men vindt dus dat er met vlees op zich niets mis is, zolang we niet overdrijven.
- Smaakvoorkeur: Men lust ook wel eens graag vis of een vegetarisch gerecht.
- Variatie: We willen graag gevarieerd eten.
- Milieu: Men meent dat overmatige vleesconsumptie een negatieve impact heeft op het milieu.
- Prijs: Een derde van de respondenten vindt vlees (te) duur.
- Dierenwelzijn: Er moeten dieren geslacht worden om vlees te kunnen aanbieden.
Thuis is de consumptieplaats bij uitstek
Thuis is en blijft de belangrijkste consumptieplaats van voeding. 66% van de keren dat we iets consumeren, is dat thuis. Door de financiële en economische crisis die in 2008 uitbrak, gingen mensen nog meer thuis of bij familie of vrienden eten waardoor dit percentage de daarop volgende jaren steeg. Momenteel zit buitehuis eten opnieuw in de lift en halen we weer het niveau van voor de crisis.
Driekwart van de totale vleesconsumptie betreft thuisgebruik. 10% vindt plaats bij familie en vrienden. Verder volgen horeca met 7% en werk/school met 5%. De overige 6% wordt ingenomen door evenementen, feestzalen, … . Deze aandelen verschillen wel van vleessoort tot vleessoort. Zo wordt rundvlees in verhouding vaker in horeca gegeten en gevogelte op werk/school. Varkensvlees en gemengd vlees zijn daarentegen eerder ‘thuisproducten’.
Minder, maar kwalitatiever, vlees
De consumptiedaling treft alle vleessoorten, maar vooral rund- en kalfsvlees. Daar lijken het varkensvlees en vleesmengelingen (gehakt, …) vooral van te profiteren. In waarde blijft rundvlees nog wel het belangrijkste segment met een aandeel van 32% van de bestedingen, gevolgd door vleesmengelingen met 30%, varkensvlees met 27% en kalfsvlees met 5%. Binnen rundvlees zien we enkele signalen die aangeven dat de Belg voor minder, maar kwalitatiever vlees kiest.
Herkomst wint aan belang bij aankoopkeuze vlees
We kopen vlees in de eerste plaats op basis van onze zintuiglijke waarneming: ziet het vlees er lekker en kwalitatief uit? De kleur van het vlees (mooi rood) is daarbij een belangrijke parameter en de meerderheid verkiest vlees met weinig vet en zonder botjes en pezen. Ook de verpakkings- of houdbaarheidsdatum wordt grondig gecheckt. De prijs is uiteraard ook een belangrijke keuzefactor, maar niet de belangrijkste. Er moet voldoende kwaliteit en vertrouwen tegenover die prijs staan. In 2017 gaf 10% aan dat ze vlees te goedkoop vinden, 33% dat ze het te duur vinden en 58% stond neutraal of had geen mening.
Afhankelijk van de eigen overtuiging worden vervolgens andere criteria zoals een kwaliteitslabel, de herkomst, de milieu-implicaties, de mate van dierenwelzijn, biologisch, … in overweging genomen. Zo verklaart 54% van de Belgen dat het land van herkomst een zekere invloed heeft op hun aankoop van vlees. In 2007 was dit maar 46%. Van diegenen die belang hechten aan het land van herkomst, heeft 57% een sterke en 39% een lichte voorkeur voor vlees van bij ons. Ze hebben een voorkeur voor inlands vlees omdat dit vaak goedkoper is, omdat het de lokale economie ondersteunt, omdat er strenge controles en hoge normen zijn, omdat het milieuvriendelijker is (o.a. transport), omdat het verser is, … Er is het vermoeden dat buitenlands vlees een andere smaak heeft en sommigen willen dit graag eens uitproberen (bv. op restaurant), maar men is tevreden over de smaak van inlands vlees en daarom heeft men, om bovenstaande redenen, geen behoefte om regelmatig buitenlands vlees te kopen. Slechts 4% geeft aan een voorkeur te hebben voor buitenlands vlees.
Hard discount en buurtsupermarkten groeien
Net als bij de totale voedingsmarkt, zijn ook specifiek bij vlees hard discount (Aldi en Lidl) en de buurtsupermarkten (Delhaize AD en Proxy, Okay, Spar, …) de winnaars in 2017 ten koste van de speciaalzaken. Dit resulteerde in 2017 in een volumeaandeel van 20% voor de buurtsupermarkten en van 13% voor hard discount, terwijl de zelfstandige slagers hun volumeaandeel zagen dalen van 32% in 2008 tot 20% in 2017. In bestedingen haalden de zelfstandige slagers nog een marktaandeel van 23% in 2017. De hypermarkten en grotere supermarkten (Albert Heijn, Carrefour Hypermarkten, Carrefour Market, Colruyt, Delhaize Supermarkten, Makro, …) blijven de belangrijkste speler met een volumeaandeel van 40%.
Bron en fotomateriaal: Vlam
