Op 31 maart keurde de Vlaamse Regering een voorontwerp van bodemdecreetswijziging + materialendecreet goed. Enkele Vlarebo artikels worden opgeheven.
Nieuw verplicht bodemonderzoek voor nog niet onderzochte gronden
Het gaat onder meer om:
- een aantal inhoudelijke wijzigingen zoals de invoering van een verplicht bodemonderzoeksmoment voor nog niet onderzochte gronden met potentieel historische bodemverontreiniging met daaraan gekoppeld de mogelijkheid tot vrijstelling van die onderzoeksplicht voor particulieren;
- de afschaffing van de veralgemeende conformverklaring van bodemonderzoeken;
- de optimalisering van het instrumentarium voor de sectorfondsen en de inkanteling van het gebruik van bodemmaterialen (bagger- en ruimingsspecie, grondbrij en bentonietslib) in de regeling over het gebruik van uitgegraven bodem van het Bodemdecreet en het VLAREBO.
Daarnaast gaat het om deregulering, administratieve vereenvoudiging en lastenvermindering en om juridisch-technische aanpassingen.
Met de inhoudelijke wijzigingsvoorstellen wil de Vlaamse Regering invulling geven aan een aantal doelstellingen van de Beleidsnota Omgeving 2014-2019:
- Duurzaam bodembeheer faciliteert de ruimtelijke ontwikkeling;
- Voorkomen van nieuwe bodemverontreiniging en de verspreiding ervan;
- Duurzaam bodembeheer faciliteert economische ontwikkeling;
- Duurzaam bodembeheer is essentieel voor een gezonde en kwaliteitsvolle leefomgeving.
Achtergrondinformatie verplicht onderzoek
Een van de doelstellingen van het bodembeleid is om tegen 2036 alle historische bodemverontreiniging te hebben gesaneerd. Volgens schattingen zijn er 80.000 risicogronden, waarvan er op dit ogenblik ongeveer 40.000 zijn onderzocht. In samenwerking met steden en gemeenten worden alle risicogronden in kaart gebracht via het inventarisatieproject van de OVAM: de gronden met historische risico-inrichtingen worden geïnventariseerd tegen eind 2017.
Niettegenstaande de betreffende onderzoeksverplichtingen nu toch reeds een 20 jaar bestaan (Bodemsaneringsdecreet 1995 en VLAREBO 1996), moet er naar schatting nog de helft van de vermoedelijke risicogronden worden onderzocht. Een groot aantal van de risicogronden worden bijgevolg niet gevat door de verplichte onderzoeksmomenten. Het gaat daarbij vooral om volgende risicogronden:
- risicogronden met risico-inrichtingen die reeds in exploitatie zijn van vóór 29 oktober 1995 en geen periodieke onderzoeksplicht hebben (VLAREBOcategorie ‘O’).
- risicogronden met vroegere risico-inrichtingen (VLAREBO-categorie ‘B’, ‘A’ of ‘O’) waarvan de exploitatie begonnen is vóór 29 oktober 1995;
Om de doelstelling van onderzoek en bodemsanering van de gronden met historische bodemverontreiniging tegen 2036 te realiseren, zal nu moeten worden voorzien in een doelmatig instrument om ook de nog niet onderzochte risicogronden en de eventuele aanwezige historische bodemverontreiniging aan de oppervlakte te krijgen en dat de bodemkwaliteit van alle gronden met historische risico-activiteiten gekend is.
Achtergrondinformatie afschaffing algemene conformverklaring van elk bodemonderzoek
Omdat de kwaliteit van de bodemonderzoeken, uitgevoerd door erkende deskundigen, jaar op jaar toeneemt, en de meeste deskundigen zich ondertussen lieten certificeren in een kwaliteitssysteem, is het niet meer nodig dat de OVAM van elk onderzoek nog de conformiteit nagaat: Het is niet langer noodzakelijk en in het licht van een efficiënte inzet van overheidsmiddelen ook niet langer wenselijk dat de OVAM elk bodemonderzoek aan een conformiteitsonderzoek onderwerpt.
De OVAM zal bijgevolg niet langer standaard elk bodemonderzoek beoordelen op haar technische conformiteit. De OVAM behoudt de mogelijkheid om de conformiteit van een ingediend bodemonderzoek te beoordelen en dit moet in het kader van de dossierbehandeling gebeuren binnen 60 dagen na ontvangst van het bodemonderzoek.
Het voorgaande doet geen afbreuk aan het gegeven dat de OVAM op basis van het verslag van het bodemonderzoek van de erkende bodemsaneringsdeskundige nog steeds een beslissing zal nemen over de aard en de ernst van de bodemverontreiniging. De OVAM mag er hierbij van uitgaan dat de via het onderzoeksrapport aangeleverde feiten en gegevens correct en volledig zijn.
Volledige verantwoordelijkheid bij bodemdeskundige, audits door OVAM
De volledige verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de aangeleverde feiten en gegevens en voor de conformiteit van de bodemonderzoeken met de respectievelijke standaardprocedures komt hierdoor bij de erkend bodemsaneringsdeskundige te liggen, temeer daar uitdrukkelijk wordt voorzien dat een bodemonderzoek niet langer als een oriënterend, beschrijvend, oriënterend en beschrijvend bodemonderzoek of siteonderzoek wordt beschouwd indien het niet conform de respectievelijke standaardprocedures werd uitgevoerd. Mede in het licht van de nietigheid en de niet tegenstelbaarheid van overdrachten geeft dit aanleiding tot een verhoogde responsabilisering van de erkend bodemsaneringsdeskundige ten opzichte van diens opdrachtgever. Deze verhoogde responsabilisering dient op haar beurt aanleiding te geven tot een verdere toename van het kwaliteitsbewustzijn bij de erkende bodemsaneringsdeskundigen en voor een verdere toename van de kwaliteit van de bodemonderzoeken zelf.
De conformverklaring van onderzoeken van waterbodems wordt wel behouden.
De opheffing van de veralgemeende conformverklaring van de bodemonderzoeken zal bovendien gepaard gaan met flankerende maatregelen die de verdere toename van het kwaliteitsbewustzijn van de erkend bodemsaneringsdeskundige en de kwaliteit van de bodemonderzoeken zullen ondersteunen. Hierbij kan verwezen worden naar de audit van het kwaliteitszorgsysteem van de erkende bodemsaneringsdeskundigen door de OVAM dat via dit decreet wordt ingevoerd. Voor de opvolging van de kwaliteit van de erkende bodemsaneringsdeskundigen wordt de focus bijgevolg verschoven van de controle van het eindproduct (verslagen, rapporten) naar het proces hoe ze tot stand zijn gekomen.
Over dit voorontwerp van wijzigingsdecreet wordt nu advies ingewonnen van de MiNa-raad en van de SERV.
