COP26 ligt alweer een aantal dagen achter ons. Het stof is wat gaan liggen. Maar wat moeten we nu onthouden van de 14 dagen in Glasgow?
Huiswerk opnieuw maken
In de goedgekeurde eindtekst wordt aan de landen die het meeste emissies produceren, een versnelling in de maatregelen gevraagd. Ze moeten met nieuwe plannen komen in 2022. Dat is op zich positief.
Er is veel te doen geweest over de tekst in verband met fossiele brandstoffen. Die tekst werd op het laatste moment afgezwakt van ‘uitfaseren’ naar ‘afbouwen’ (phase out to phase down). Dat was het gevolg van een deal tussen China (’s werelds grootste consument van fossiele brandstoffen), de Verenigde Staten (’s werelds grootste producent van fossiele brandstoffen), de Europese Unie en India. Hoewel het uiteraard te betreuren is dat die afzwakking er last minute toch nog gekomen is, zijn de experts positief. Het is de eerste keer sinds het Kyoto Protocol, dat in 1997 aangenomen werd en in 2005 in uitvoering ging, dat fossiele brandstoffen expliciet genoemd worden en hun vermindering gevraagd wordt, in dit geval door de 198 partijen die het klimaatakkoord van Parijs ondertekend hebben.
Of de verschillende landen goede punten zullen halen op hun hermaakt huiswerk, zullen we binnen 18 maanden weten. Dan moet duidelijk worden of de bijgestelde maatregelen in lijn zijn met de eis om onder de 1,5°C globale opwarming te blijven. Dat wil dus zeggen dat de emissies met 45% moeten dalen tegen 2030.
De zwaksten blijven zwak
Wat COP26 niet kon bewerkstelligen, en waar velen erg teleurgesteld in zijn, is de creatie van een fonds dat de armste landen en die landen die het zwaarst getroffen worden door de klimaatverandering, moet steunen. Zowel de Europese Unie als de Verenigde Staten weigerden zo’n fonds te steunen. Men hoopt nu op COP27 in Egypte volgend jaar om hier vooruitgang te boeken. Afrikaanse landen besteden nu zo’n 10% van hun BBP per jaar aan klimaatadaptatie. Men verwacht dat de gevolgen van de klimaatverandering voor hen tegen 2050 een klap van 20% op het BBP kunnen betekenen.
Er werd wel afgesproken dat de ontwikkelde landen tegen 2025 hun collectieve financiële inspanningen moeten verdubbelen (ten opzichte van 2019) voor klimaatadaptatie. Dat bedrag zal nog altijd te weinig zijn om de armere landen voldoende te ondersteunen maar het is wel een grote sprong vooruit. Momenteel gaat maar een kwart van het geld naar klimaatadaptatie, het grootste deel gaat nog altijd naar mitigatie.
No greenwashing
Omdat het momenteel bijna onmogelijk is om de claims die bedrijven maken in verband met nuluitstoot, te verifiëren, kondigde de VN Secretaris-Generaal, Antonio Guterres, aan dat hij een high level expertengroep in het leven zal roepen. Deze moet een systeem uitwerken dat de claims op een transparante manier kan beoordelen, om zo greenwashing te voorkomen. Heel wat bedrijven claimen nu geen uitstoot meer te hebben, of daar in sneltempo naar te evolueren. Ze gebruiken daarbij vooral compensaties via koolstofcredits (carbon credits) en reduceren hun emissies niet. Dat systeem moet in de toekomst duidelijk worden.
Gemaakte afspraken
Afspraken die wel gemaakt werden in Glasgow en die de experts hoopvol stemmen:
- Tegen 2024 moeten alle landen gedetailleerde data rapporteren over hun uitstoot zodat het in de toekomst eenvoudiger wordt om de reducties te monitoren.
- Over de nieuwe koolstofmarkt zijn er een aantal poortjes gesloten en werd er een gestructureerd handelsregime tussen de landen afgesproken. Maar door de vage taal op sommige plaatsen, blijven er voor bedrijven toch nog een aantal achterpoortjes open.
- Sectorspecifiek werden er een aantal akkoorden gesloten, bijvoorbeeld over bossen, steenkool, voertuigen en methaan. En er kwam ook een akkoord van 24 miljard dollar om de overzeese financiering van fossiele brandstoffen te stoppen. Maar dit laatste moet wil nog in nationaal beleid omgezet worden. Ook België ondertekende dit akkoord.
- In de financiële sector hebben de grootste banken zich ertoe verbonden om hun geldstromen te aligneren naar net-zero in de komende jaren. De sector wordt met argusogen gevolgd door verschillende partijen om te bekijken of zij hun beloftes ook waarmaken.
Wat COP26 wel waargemaakt heeft, is het feit dat investeringen in emissie-intensieve activiteiten steeds minder een business case kunnen genereren. Daardoor zullen er ook minder partijen geneigd zijn hun geld te steken in dit soort projecten.
Het volledige document met de goedgekeurde eindtekst van COP26 is hier te lezen .
