In 1976, 2011, 2017 en 2018 werden we in Vlaanderen geconfronteerd met extreme droogte. Naar alle waarschijnlijkheid zullen we ook 2019 aan dit lijstje kunnen toevoegen. Drie jaar op rij…, dat is niet geruststellend. Zeven op de tien ondernemingen in Vlaanderen vreest voor een nieuw watertekort, maar van een plan B is vaak nog geen sprake. Misschien kunnen ze dit probleem zelfs als een opportuniteit benaderen…
Wat is eigenlijk het probleem?
In Vlaanderen ligt de waterbeschikbaarheid per inwoner erg laag. Dat hebben we te danken aan de combinatie van onze hoge bevolkingsdichtheid en een relatief beperkte aanwezigheid van oppervlakte- en grondwater. De klimaatverandering brengt dit fragiele evenwicht uit balans. Sinds 2017 kampen we met droogteperikelen. We lijken er zelfs aan te wennen. Zo uitzonderlijk vinden we dit allemaal niet meer.
Dit jaar zijn we amper de maand mei ingegaan en klinken de eerste waarschuwingen voor een watertekort al door de radio: het is geen al te natte winter geweest en na de warme zomer en droge herfst van vorig jaar, zijn de grondwaterreserves in Vlaanderen nog steeds niet hersteld. 350 liter per vierkante meter kwamen we tekort. Er viel zo’n 150 liter te weinig aan water om dat op te vangen. Daarom zuigen landbouwers de waterlopen nu al leeg om hun velden te besproeien. Andere bedrijven worden alvast pijnlijk herinnerd aan de (koel)watertekorten van vorig jaar. “Als het mooi weer blijft tot in augustus, komen we echt op ongezien terrein”, zegt Patrick Willems, hoogleraar waterbouwkunde aan de KU Leuven aan het Nieuwsblad (april 2019).
Bedrijven hebben er geen vertrouwen in
Het is dan ook niet verrassend dat veel Vlaamse bedrijven bang de zomerperiode van dit jaar afwachten. 7 op de 10 ondernemingen vreest (opnieuw) een watertekort. 46% van de ondernemingen kan niet inschatten wat de gevolgen van opnieuw een langdurige droogte zullen zijn. Zorgwekkend is dat 81% van hen aangeeft op korte termijn geen preventieve maatregelen te kunnen nemen die het waterverbruik significant verminderen. Noch kan 80% van hen overschakelen op alternatieve waterbronnen. Het gaat dan om bedrijven uit verschillende sectoren, zoals voedings- en energiebedrijven, staalproducenten of bedrijven in de scheikundige en farmaceutische sector.
“Bedrijven zonder water zetten, kan niet: in Vlaanderen wordt 33% van de toegevoegde waarde gecreëerd door water-intensieve bedrijven. Ze zijn ook goed voor 22 procent van de jobs in Vlaanderen. Als je ze afkoppelt kan dat, naast economische schade, ook zware risico’s inhouden voor de veiligheid, volksgezondheid en voedselveiligheid” aldus Tom Laveren, gedelegeerd bestuurder van Voka – KvK Mechelen-Kempen en Bert Mons, algemeen directeur van Voka – KvK West-Vlaanderen .
Actieplan waterschaarste, waterafschakelingsplan, droogtemanager?
Hoewel Vlaanderen de afgelopen jaren wel wat plannen uitwerkte om de toenemende droogte te counteren en de industrie de laatste jaren al grote inspanningen leverde op vlak van waterbesparing, lijkt het dringend nodig te zijn om een versnelling hoger te schakelen.
De Vlaamse overheid startte recent met het ontwikkelen van een waterafschakelplan of reactief afwegingskader. De definitieve versie wordt echter pas in 2020 verwacht. Maar wat kunnen we doen om de nood aan zo’n plan te doen verdwijnen? pleit alvast voor een droogtemanager: “Bedrijven moeten bij een aanspreekpunt terecht kunnen voor inlichtingen over mogelijke droogte en over alternatieve waterbronnen” aldus Bert Mons. Die alternatieve waterbronnen zijn onder andere centraal onderwerp binnen de werkgroep . Korneel Rabaey, UGent aan VRT op 30 april 2019: “Wat we tot nu te weinig horen is hoe de technologie enorme kansen biedt voor burgers, boeren en bedrijven. Bovendien kunnen we beter uitkijken naar lokale bronnen zoals afval- en regenwater dat we perfect kunnen filteren tot drinkwater.” Rabaey pleit tegelijkertijd ook voor de lancering van een W-peil dat aangeeft hoeveel water een woning of bedrijf opvangt, filtert en hergebruikt.
[youtube https://www.youtube.com/watch?v=EqsoLL2f3a0]
Je bedrijf beschermen tegen waterschaarste…
Wat kan je bedrijf nu al ondernemen? In de eerste plaats kan je investeren in manieren om water te stockeren. De klimaatverandering heeft namelijk weinig invloed op de hoeveelheid neerslag op jaarbasis, maar de regen wordt minder gelijk verdeeld. Een reservoir stelt je in staat om aan de watervraag van je bedrijf te voldoen in droge periodes, zonder terug te moeten vallen op het leidingnet of externe waterbronnen.
Anderzijds kan het hergebruiken van afvalwater een manier zijn om de impact van waterschaarste op het functioneren van je bedrijf te beperken. Daarover publiceerden we vorig voorjaar al op de ecoTips-website. Maar ondertussen staan we alweer wat verder. Vandaag bestaat bijvoorbeeld de mogelijkheid om, net zoals enkele bedrijven al deden, beroep te doen op de mobiele zuiveringsinstallaties die ontwikkeld werden door Capture. Deze installaties stellen bedrijven in staat om van regen-, grond-, of afvalwater, proceswater te maken. Helaas staat de kostprijs van dergelijke installaties de bredere uitrol van het project voorlopig nog in de weg.
Een andere optie is aankloppen bij Aquafin. Het bedrijf stelt sinds 2017 tijdens extreme droogteperiodes zijn gezuiverd afvalwater ter beschikking tegen een kleine forfaitaire vergoeding.
Liever eerst wat meer informatie? Op 29/05 organiseert VOKA een met als doel ondernemingen te informeren en voor te bereiden op watertekorten. Tijdens de infosessie zal het zogenaamde droogteplan van de Vlaamse overheid toegelicht worden. Specialisten gaan er dieper in op preventieve initiatieven voor ondernemingen, alternatieve watervoorziening, hergebruik enzovoort. Dit alles zal gekoppeld worden aan concrete voorbeelden en praktijkgetuigenissen. Tot slot komen ook de financieringsmogelijkheden voor investeringen in watervoorziening aan bod. Inschrijven kan via .
… of laten bijdragen aan de strijd tegen waterschaarste?
Maar de waterproblematiek hoeft niet alleen een probleem te zijn voor Belgische ondernemers. Vorig jaar, eind mei, benadrukte Patrick Willems in De Tijd al dat de waterproblematiek ook een opportuniteit kan zijn voor Belgische ondernemers: “Kijk naar de manier waarop onze noorderburen zich door de jaren heen gespecialiseerd hebben in kustbescherming. Intussen weet iedereen dat zij daar experts in zijn. Hun knowhow wordt wereldwijd gevraagd. Belgische bedrijven kunnen zich specialiseren in waterbeheersing en hun ontwikkelingen en expertise exporteren naar andere landen. Want duurzaam waterbeheer vraagt een wereldwijde aanpak.”
Naast ondernemingen die zich specialiseren in de aanpak van de dreigende waterschaarste, kunnen bestaande bedrijven die zelf afvalwater produceren ook een bijdrage leveren. Zij kunnen overwegen om te starten met het ter beschikking stellen van afvalwater aan land- en tuinbouwers uit de omgeving. Voorbeelden hiervan zijn de Nederlandse bierbrouwerij en het Vlaamse groenteverwerkend bedrijf , die deel uitmaken van het project.
Tekst: eigen redactie | VOKA | VRT | De Tijd
Foto’s: De Morgen
