Voor elke boer en burger een gepast initiatief (deel 2)
In deze reeks over lokaal gebaseerde voedselsystemen bekijken we hoe de korte keten tijdens de coronapandemie een echte boost kreeg en welke initiatieven er zijn. Korte keten is niet nieuw. We ontdekten dat nogal wat initiatieven ontstonden rond 2015. Maar door COVID-19 in 2020 en 2021 groeide de belangstelling van de burger en de boer.
De links naar de andere artikels in de reeks, vind je onderaan dit artikel.
Korte keten groeit tijdens COVID-19 pandemie
Boeren & Buren, het platform achter de Buurderijen, maakte na 1 jaar pandemie de balans op en kwam met een aantal opvallende cijfers:
- Het aantal bestellingen is verdubbeld in de Belgische Buurderijen
- Mensen eten meer thuis, dus stijgt ook het gemiddelde winkelmandje (met 20 %)
- Meer dan 16.000 nieuwe klanten in België hebben het afgelopen jaar voor de eerste keer besteld bij een Buurderij in hun buurt, meer dan 125.000 in heel Europa
- Het korte keten webplatform dat boer én klant (Buur) samenbrengt is ook actief als netwerk in Frankrijk, Italië, Zwitserland, Duitsland, Spanje en Nederland.
- Het aanbod wordt telkens zo lokaal mogelijk gezocht: de afstand die de producten afleggen ‘van veld tot bord’ bedraagt gemiddeld 28 km in België.
- Boeren & Buren heeft het afgelopen jaar 300 nieuwe boeren en ambachtelijke producenten mogen ontvangen in haar netwerk sinds de start van de corona maatregelen. In Europa vinden zo al meer dan 15.000 Producenten de weg naar dit korte keten initiatief.
- Het aantal ‘Buurderijen’ in België is gegroeid. Op dit moment (cijfers van maart 2021) kan je op 130 verschillende plaatsen bestellen.
Soorten korte keten initiatieven (vervolg op het eerste artikel)
Boeren & Buren 
Lokaalmarkt 
Voedselteams
Boeren & Buren
Boeren & Buren is beter bekend onder de naam Buurderij. Het initiatief komt overgewaaid uit Frankrijk waar het sinds 2011 gekend is als La Ruche Qui Dit Oui. Ondertussen zijn er in heel Europa zo’n 1.500 Buurderijen. Sinds 2013 zijn er ook Buurderijen in België. Net zoals Linked.Farm is Boeren & Buren in de eerste plaats een platform waar een lokale initiatiefnemer gebruik kan van maken. Anders dan bij Linked.Farm gaat het initiatief bij de Buurderij uit van de geëngageerde burger, die een aantal producenten in één Buurderij verenigt. Het initiatief legt nadruk op het beperkte aantal kilometers dat de aangeboden producten afleggen tot bij de koper: gemiddeld 28 km in een Vlaamse Buurderij. De boer die aan een Buurderij levert, bepaalt zelf zijn prijs. Die bedraagt 80% van wat de consument betaalt. Volgens Boeren & Buren is dit in de reguliere groothandel dikwijls maar 6%. De overige 20% van de verkoopprijs is voor het bedrijf achter het platform en voor de lokale initiatiefnemer.
Deelnemers hoeven zich niet te engageren om wekelijks te kopen. Je kan gewoon bestellen op het moment dat het je het beste uitkomt en op een vast punt afhalen. In niet-coronatijden kan je er dan ook kennismaken met de producenten.
Voedselteams
Voedselteams was het eerste commerciële korte keten initiatief in Vlaanderen, hoewel het zich eerder als een beweging omschrijft en via een vzw-structuur werkt. Het verbindt en activeert burgers en boeren om samen een voedselsysteem op te bouwen dat eerlijk, gezond en duurzaam is van zaadje tot bord. Voedselteams is sterk in bio en fair trade producten.
De structuur werkt via lokale teams, een groep mensen die samen basisvoedsel aankopen bij lokale of regionale producenten en dat wekelijks afhalen in een gemeenschappelijk depot.
Elke regio legt zijn eigen accenten maar de basis is overal dezelfde:
- Een kerngroep vult enkele vaste taken in
- Leden bestellen zo regelmatig mogelijk via de webwinkel
- Leden betalen jaarlijks lidgeld, een teambijdrage en maandelijks hun bestellingen
- Producten worden wekelijks in één gemeenschappelijk depot afgeleverd
- Leden staan in voor een vlotte depotwerking
Lokaalmarkt
Lokaalmarkten zijn indoor boerenmarkten die op een vast tijdstip georganiseerd worden en waar het sociale aspect van de markt belangrijk is. Uiteraard ligt dit aspect in COVID-19-tijden stil en schakelde Lokaalmarkt over op Lokaal Afhaal. Momenteel zijn er zeven lokaalmarkten actief, allemaal in Oost- en West-Vlaanderen. De eerste Lokaalmarkt ontstond in Deerlijk.
Boeren en lokale producenten komen er met hun eigen product naar een overdekte, sfeervolle maar liefst een beetje een aparte plaats. De initiatiefnemers kozen voor een wekelijkse markt omdat mensen wekelijks willen winkelen. Een eenvoudig en eenduidig betaalsysteem is een minimumvoorwaarde. De gezellige bar en een atelier waar kinderen kunnen knutselen, moet er absoluut bij. Klanten kunnen op voorhand online bestellen maar dat hoeft niet. Wie denkt dat de klanten van de Lokaalmarkt allemaal ideologisch en ecologisch gedreven zijn, heeft het mis. De ideologische overtuiging komt pas op de derde plaats. Op één staat het aanbod, de versheid en de kwaliteit. Op twee de sfeer en de gezelligheid.
Deze reeks over lokale voedingssystemen gaat verder. Of meld je aan op de wekelijkse ecoTips nieuwsbrief. Zo ben je altijd op de hoogte van nieuws over duurzaam ondernemen.
Lees ook de andere artikels in de reeks over lokale voedselsystemen (pas op 30 april staan alle artikels online):
