Hoe biologisch is de bescherming van onze gewassen nu eigenlijk echt?
Biobest maakt niets dat je in de supermarkt terugvindt, en toch raakt het bedrijf miljoenen consumenten. Het Vlaamse bedrijf uit Westerlo is uitgegroeid tot wereldmarktleider in biologische gewasbescherming. “Wij maken beestjes om andere beestjes op te eten,” zegt Sustainability Manager Peter van Leent met een glimlach. Het bedrijf levert natuurlijke vijanden, hommels en biopesticiden aan telers in meer dan 70 landen. Het doel daarvan is om schadelijke plagen te bestrijden zonder chemische pesticiden, en zo de landbouw duurzamer maken.
Lokale dierenarts
Het verhaal begint in 1987 bij de lokale dierenarts Roland de Jonghe uit Westerlo die gepassioneerd is door insecten. Hij ontwikkelt een manier om tomatenplanten te laten bestuiven door hommels. Die manier bleek te werken en verspreidde zich al snel onder telers wereldwijd: het was goedkoper, duurzamer en milieuvriendelijker dan werken met pesticiden.
Vandaag is Biobest actief in 26 landen met een uitgebreid productgamma van insecten, micro-organismen en biopesticiden die plagen proactief aanpakken of planten sterker maken. “Onze impact zit vooral in het gebruik van onze producten,” benadrukt Van Leent. Zo leidde de inzet van biostimulanten in Brazilië volgens interne berekeningen tot een besparing van minstens 30 miljoen ton CO2. Biobest stelt dat die positieve impact op het milieu honderden keren groter is dan de eigen uitstoot van het volledige bedrijf.
Slimme strategie
Centraal in de aanpak staat Integrated Pest Management (IPM): een soort piramide van prioriteiten. “Het beste advies is soms om niets te doen. Als monitoring toont dat er geen probleem is, laten we de natuur werken.” Pas als dat niet volstaat, volgen eenvoudige vallen of lokstoffen, dan nuttige insecten en micro-organismen, en helemaal bovenaan staan chemische bestrijdingsmiddelen.
“Als een oogst verloren dreigt te gaan, blijft het onze taak om de klant het beste advies te geven.”
Peter Van Leent, Sustainability Manager bij Biobest
“Dat is altijd de laatste keuze,” verduidelijkt Van Leent stellig. “Maar als een oogst verloren dreigt te gaan, blijft het onze taak om de klant het beste advies te geven.” Maar hij erkent ook de moeilijkheden: het proces is complexer, expertise-intensief en vraagt een andere mindset van telers.
Kennis meegeven
Die shift in mindset wordt meegegeven door middel van coaching. Daarom stuurt het bedrijf steeds experts naar klanten. “Wij zijn geen klassieke verkopers. We willen dat een klant succesvol is, niet dat hij zoveel mogelijk koopt. In Europa krijgen we vooral klanten door mond-aan-mond-reclame, in de rest van de wereld via actieve vraagstelling vanuit de klant zelf.” Het bedrijf biedt ook eigen opleidingen via de Biobest Academy. Die laagdrempelige cursussen, “zo simpel dat zelfs ik ze begrijp,” lacht Van Leent, helpen telers om de overstap naar biologie te maken. “Daar staat onze kennis in over specifieke gewassen, hoe en waarom je verschillende insecten inzet, wat het verschil is tussen normale en biologische pesticiden … Het gaat breed.”
“We werken ook samen met verschillende landbouwinstellingen en universiteiten wereldwijd, waar we EU-projecten ondersteunen,” zegt hij trots. “Een voorbeeld van zo’n project is het aantrekken van natuurlijke vijanden op een natuurlijke manier. Dat is geen business voor ons, we dragen gewoon heel graag onze kennis bij. Na verloop van tijd heeft dat uiteraard wel impact op ons omdat die biologische manier van werken steeds meer wordt geïmplementeerd.”
Logistiek onder tijdsdruk
In plaats van te focussen op chemische bestrijding, draait het hier om levende organismen. Dat brengt ook logistieke uitdagingen met zich mee. Sommige insecten blijven slechts twee weken levensvatbaar, maar moeten uiteraard in topconditie aankomen bij klanten in landen als Brazilië, Korea of Zuid-Afrika. “Het gebeurt dat er een pallet met beestjes meereist op een passagiersvlucht, anders geraken ze niet op tijd en levend op de juiste plek,” zegt Van Leent.
Ook verpakkingen moesten opnieuw worden uitgevonden: polystyrene koeldozen zijn grotendeels vervangen door karton, om plastic afval bij klanten te vermijden. Van Leent: “Veel innovaties ontstaan uit praktische problemen op het veld.” Biobest zet daarom sterk in op onderzoek en ontwikkeling. De Bio-Box en de “sachets” met langzaam uitkomende insecten zijn daar voorbeelden van. “Dat zijn plug-and-play oplossingen. Een teler hangt ze op en de rest gebeurt vanzelf.”
Registratieproblemen
Waar Biobest zelf het meest tegenaan loopt, is niet technologie of innovatie, maar wel de Europese regelgeving. “Voor sommige producten duurt de registratie in Europa acht tot tien jaar,” zegt Van Leent. “In andere regio’s gaat dat veel sneller.” Terwijl pesticiden er stilletjes uitgaan, mogen veel biologische alternatieven nog niet worden verkocht. Dat zorgt paradoxaal genoeg voor milieuschade én economische druk bij telers. “We proberen juist oplossingen te bieden voor middelen die verboden zijn, maar als een biologisch alternatief zes jaar in de wachtrij staat, ben je te laat.”
Het bedrijf pleit daarom voor aangepaste regels voor biocontroleproducten. Niet om minder streng te zijn, maar om sneller te kunnen inspelen op dringende problemen. “We zijn de eersten die veilige toepassing willen garanderen,” benadrukt Van Leent. “Maar het huidige systeem remt duurzame innovatie af.”
Duurzame doelen
Als sustainability manager waakt Van Leent niet enkel over producten, maar ook over de interne werking. Tegen 2025 wil het Westerlose bedrijf volledig klimaatneutraal zijn. Dat doet het via CO2-vermindering, zonne-energie, circulair afvalbeheer en compensatie via boslandbouw-projecten. “We hebben het kleinste team van het bedrijf, maar zijn met de meeste mensen bezig,” legt Van Leent uit. “Van energiebesparing tot welzijn, veiligheid en lokale projecten.”
“We willen de sector van binnenuit veranderen.”
Peter Van Leent, Sustainability Manager bij Biobest
Volgens hem zijn de activiteiten in vier jaar tijd verviervoudigd in scope, maar het bedrijf wil nog verder doorgroeien. De ambitie is duidelijk: marktleider blijven in biologische bestrijding en een serieuze speler worden naast traditionele chemische landbouwbedrijven. “We blijven altijd trouw aan onze waarden en roots, maar willen tegelijk ook de sector van binnenuit veranderen.”
Duidelijke nood
Afsluiten doet Van Leent met duidelijk advies voor twijfelende landbouwers: “Nodig een specialist uit. Het is niet alleen beter voor het milieu, maar vaak ook beter voor de opbrengst én de kosten op lange termijn.” Aan de beleidsmakers wil hij duidelijk maken dat nieuwe regelgevingen geen afbreuk zouden mogen doen aan duurzame innovaties en het gebruik ervan. “Het zou absurd zijn als we de oplossingen hebben, maar ze niet op tijd mogen inzetten,” besluit hij.
