Klimaatneutraal tegen het jaar 2030, fossielvrij tegen 2050: dat zijn de ambitieuze doelstellingen die de Universiteit Antwerpen zichzelf oplegt. Met het Climate Action Plan streeft UA naar een meer ecologische universiteit. In een persbericht geeft de UAntwerpen aan dat, naast het afgelegde parcours, er nog tal van werven open liggen om te verduurzamen.
De universiteit ziet verschillende kansen: van de infrastructuur op de campussen tot het eten in het studentenrestaurant. In 2018 bedroeg de uitstoot van UAntwerpen 41.882 ton CO2-equivalent. Dat is even veel koolstofdioxide die in de lucht wordt geblazen als bij een autorit van 160 miljoen kilometer. Om volledig klimaatneutraal te worden tegen 2030 (met een effectieve emissiereductie van minstens 55 procent) moet de uitstoot van de universiteit elk jaar met 4,6 procent dalen. UAntwerpen staat zoals de rest van de planeet dus voor een enorme opgave.
Climate Team
De unief heeft wel het voordeel te kunnen rekenen op het UAntwerp Climate Team. Dat is een groep bestaande uit meer dan 250 professoren, onderzoekers, studenten en administratief personeel die actief zoekt naar oplossingen om de universiteit te vergroenen. In haar Climate Action Plan brengt het klimaatteam de verwezenlijkingen van de afgelopen jaren in beeld, maar stelt ze ook concrete maatregelen voor om de klimaatproblemen te bestrijden. De grootste verbruiker op de campussen blijft infrastructuur: goed voor 39 procent van de totale ecologische voetafdruk. Het leeuwendeel daarvan is toe te schrijven aan het gasverbruik.
Toch slaagde de universiteit er al in om de afgelopen jaren haar energieconsumptie danig terug te dringen. Tussen 2018 en 2021 daalde het verbruik van stookolie met 54,2 procent. Voor elektriciteit, die de universiteit overigens volledig aankoopt als groene stroom, was er een daling van bijna 10 procent. UAntwerpen blijft ook de volgende jaren inzetten op energiezuinige gebouwen. Zo zal in de toekomst een deel van het Departement Biologie op Campus Drie Eiken haar intrek kunnen nemen in een gloednieuw, duurzaam gebouw.
Modal shift
Met een aandeel van 34 procent (12 procent woon-werkverkeer van personeelsleden en 22 procent studentpendelaars ) laat ook de mobiliteit tussen en op de UAntwerpen-campussen een grote klimaatvoetafdruk achter. De Universiteit Antwerpen ambieert om minstens 85 procent van de verplaatsingen van het personeel te voet, per fiets, elektrische fiets, e-scooter of openbaar vervoer te laten gebeuren. “Met aangepaste infrastructuur en het promoten van telewerken en online cursussen legden we al een hele weg af, maar er zijn ook andere maatregelen nodig om tot een modal shift te komen”, zegt klimaatcoördinator Matthias Verstraeten.
“We willen het gebruik van parkeerplaatsen ontmoedigen voor personeel en studenten die minder dan 15 km moeten pendelen. Die parking kan dan plaats maken voor groen op de campus.” Om meer studenten en personeel op de fiets of in de bus te krijgen, is volgens het klimaatteam een nauwe samenwerking met lokale besturen cruciaal. De fietsroutes naar Campus Drie Eiken moeten beter en ook nabij en rond de Stadscampus is er nood aan voetgangers- en fietsstraten voor een veilig verkeer. Ook vlotte en regelmatige busverbindingen tussen het station van Antwerpen-Berchem en Campus Drie Eiken is iets waar de UAntwerpen op moet inzetten.
Meer groen op het bord
De menukaart in de studentrestaurants kan ook verbeteren, meent het UAntwerp Climate Team. Tegen 2030 zouden 80 procent van de maaltijden die aangeboden worden door de Komida’s vegan of vegetarisch moeten zijn. “Rood en bewerkt vlees moet van de kaart verdwijnen”, zegt Verstraeten. “Vlees (gevogelte en varken) en vis (geen roofvissen) die toch nog zullen worden geserveerd, moeten duurzaam gekweekt zijn. Uit de cijfers blijkt trouwens dat ook vandaag al de vleesvervangers in de smaak vallen bij de studenten. Tussen januari en oktober 2022 waren 55 procent van de bestelde maaltijden in Komida vegan of vegetarisch.”
Om onnodige vliegreizen te ontraden, besliste de universiteit dat vliegen niet meer is toegestaan naar bestemmingen die vanuit het station Antwerpen-Centraal op minder dan acht uur met de trein bereikbaar zijn, op voorwaarde dat de reiziger tijdens de reis niet ergens moet overnachten. Al brengt die ecologisch maatregel een ongewenst effect met zich mee. Academici worden namelijk niet alleen geëvalueerd op basis van hun publicaties of onderwijstaken. Ook het aantal bijgewoonde internationale conferenties speelt mee bij hun eindbeoordeling. Daardoor hebben academici verbonden aan universiteiten met een minder strikt vliegbeleid een voordeel op anderen.
lees ook
Pendelproeverij laat werknemers duurzaam vervoer ontdekken
Om de luchtvervuiling echt aan te pakken, is het dus nodig om internationale reizen niet meer te beschouwen als een academisch criterium, benadrukt het actieplan. Tot slot formuleert het Klimaatactieplan ook de ambitie om de UAntwerpen weerbaar te maken tegen de nu al onvermijdelijke gevolgen van de klimaatverandering. Dat doet ze door in te zetten op klimaatadaptatie, zoals het planten van bomen en aanleggen van groenblauwe netwerken, en duurzaam vermogensbeheer. Met het oog op klimaatrechtvaardigheid, zowel lokaal als mondiaal, houdt UAntwerpen rekening met de sociale effecten van de klimaattransitie bij de uitvoering van het plan.
