Het Harelbeekse bedrijf Vyncke en het Nederlandse Frames bouwden een houtstookinstallatie voor resthout, waarbij de CO2 afgevangen wordt en geïnjecteerd in de groentenkassen van drie Nederlandse tuinbouwers. De installatie draait intussen drie jaar.
Het West-Vlaamse familiebedrijf Vyncke is gespecialiseerd in de omzetting van biomassa -en in toenemende mate ook van industrieel afval- in energie. Het bedrijf werd in 1912 opgericht vanuit de vlasindustrie en is na vier generaties uitgegroeid tot een speler met acht vestigingen, verspreid over Europa, Azië en Brazilië.
Vyncke ontwikkelt en bouwt energie-installaties die draaien op reststromen uit de voedselproductie, de houtsector en RDF-toepassingen (refuse-derived fuels: hoogcalorische afvalstromen). Meestal werkt het bedrijf voor klanten die hun eigen afval willen hergebruiken voor de warmtevoorziening in hun productie. Na de verbranding leveren de installaties stoom, warm water, hete gassen, thermische oliën of (al dan niet gecombineerd) elektriciteit. Ook andere combinaties zijn mogelijk, zoals in dit geval: CO2-recuperatie.
DES
Enkele jaren geleden bouwde Vyncke een verwarmingsinstallatie voor DES B.V. (Duurzame Energie Sirjansland). DES is opgericht in 2017 door tomatenkweker VOF Prominent Grevelingen, DT van Noord Tomaten en Van Duijn Aubergines. De B.V. ontstond om duurzame energie voor de tuinbouwbedrijven te leveren. Het doel is om de duurzaamheid van het productieproces in de toekomst verder te optimaliseren. Aanleidingen voor deze keuze waren de afbouw van de gasexploitatie in Noord-Nederland, de oplopende gasprijzen en de algemene druk om duurzamer te produceren. Eerst dachten de bedrijven aan geothermie of vergisting, maar dat bleek niet mogelijk te zijn in de streek. Verbranding van biomassa ging wel, temeer daar er behoorlijk wat ‘overschot’ aan biomassa in de regio vrijkomt.
De CO2 die bij de verbranding ontstaat, wordt hergebruikt in de serres. De installaties staan tussen de bestaande serres in de gemeente Sirjansland op het Zeeuwse eiland Schouwen-Duivenland.
Houtstookinstallatie & CO2-opname
Voor DES bouwde Vyncke een houtstookinstallatie. De stookinstallatie draagt de hitte over aan water dat de serres verwarmt. De rookgassen worden gezuiverd naar de strenge Nederlandse normen voor onder meer stof en stikstof. De CO2 die bij de verbranding vrijkomt, wordt echter eerst afgevangen uit de rookgassen en komt na behandeling weer in de serres terecht. Daar draagt een optimale hoeveelheid CO2 bij aan het fotosynthese-proces van de gewassen. Die CO2-injectie gebeurde vroeger ook, maar dan met CO2 uit fossiele bronnen. Dat is gebruikelijk bij vele serrebedrijven. Bij DES vervangt de hernieuwbare CO2 uit biomassa die van twee fossiele gasbronnen en van ingekochte vloeibare CO2. Het huidige systeem bij DES voorkomt zo de uitstoot van 12.000 ton CO2 per jaar.
Het Nederlandse bedrijf Frames ontwikkelde de installatie voor CO2-afvang en -hergebruik. De technologie bestond al voor grootschalige toepassingen in de olie- en gasindustrie. Bij DES werkt Frames met ‘aminowastechnologie’. Hiervoor gebruikt Frames het naar eigen zeggen milieuvriendelijke product Gallaxol, dat selectief CO2 opneemt uit de rookgassen.
De installatie produceert 2,2 ton 99,8% zuivere CO2 per uur. Die wordt onder druk opgeslagen in twee opvallende bolvormige tanks van 16 m doorsnede. Elke ‘ballon’ bevat zowat 7,4 ton CO2. Via 27 km buizen komt het gas bij de drie tuinbouwbedrijven terecht.
De uitbaters ontvangen een aanvoer van gemiddeld vier vrachtwagens biomassa per dag. Het opwekkingsvermogen van de installatie bedraagt 8 MW aan warmte.
Twee operatoren zorgen ervoor dat de installatie continu zo rendabel mogelijk blijft draaien. Rendabel blijkt ze alvast te zijn: vloeibare CO2 kost op de markt ongeveer 100€/ton. DES produceerde ze zelf aan de helft van de prijs van enkele jaren geleden. Met de explosie van de gasprijzen zal het extra rendement inmiddels nog veel hoger liggen.
Subsidie
De biomassacentrale bespaart meer dan 6,5 miljoen m3 aardgas per jaar, of 70% van het gasverbruik van de betrokken bedrijven. Deze besparing vermijdt tevens de uitstoot van 12 miljoen kg fossiele CO2. De CO2 die vrijkomt bij de verbranding van biomassa wordt in dit geval in de groentekweek gebruikt, dus ontstaat een gesloten kringloop. Doordat DES hiermee in lijn is met de milieudoelstellingen van de Nederlandse overheid, kan het bedrijf gebruikmaken van dezelfde subsidieregelingen als bij toepassing van windmolens en zonnepanelen. De Nederlandse regering kent immers een stimuleringsbeleid voor hernieuwbare energiebronnen: SDE+ (Stimulering Duurzame Energie). Dat wil de CO2-uitstoot van het land in 2030 terugbrengen tot 49% van het niveau van 1990. De Nederlandse tuinbouwsector is een zeer grote gasverbruiker en moet verduurzamen.
De subsidiëring voor DES bestaat uit twee delen. Het eerste deel van de subsidie (SDE+) is een exploitatiesubsidie, afhankelijk van de hoeveelheid geproduceerde warmte minus een correctiebedrag gekoppeld aan de gasprijs. Die subsidie komt in de komende 12 jaar vrij. Het tweede deel is een demonstratiesubsidie (DEI+: ‘demonstratie energie- en klimaatinnovatie’) die slaat op de toepassing van de afgevangen CO2 in de groentekweek.
Lokale biomassa
Ook de gemeente Schouwen-Duiveland is betrokken bij de dit project. De meeste biomassa die DES verbrandt, komt uit de regio en is vaste houtige biomassa: houtsnippers, versnipperd groen, resten van composteringsinstallaties. De eerste komen vrij bij snoei-, kap- en rooiwerkzaamheden in bijvoorbeeld bossen, in het landschap, in groenvoorzieningen en bij boomkwekers. Versnipperd groen komt vooral uit gemengd snoeihout; het zijn grove houtsnippers met een vezelige structuur. De biomassa komt van hoveniers, groenbedrijven, het Waterschap en Staatsbosbeheer.
DES wil zoveel mogelijk biomassa uit haar directe omgeving inzetten. De verstookte biomassa is ‘laagwaardig’ en niet bruikbaar voor hoogwaardigere toepassingen, aldus DES. Het grootste volume biomassa zal afkomstig zijn uit Zuid-West Nederland. Die stroom ging vooral naar Duitsland en wordt nu lokaal ingezet.
Unieke pilot
Claude Van Hoornweder, Project Sales Manager bij Vyncke: “De kleinschaligheid van de CO2-afvang bij DES was toen uniek in de wereld. De techniek was bekend, maar werd voordien alleen op grote olie- en gasinstallaties gebruikt. Sinds de installatie bij DES hebben vele glastuinbouwers ervan gehoord. Zeker nu de gasprijzen snel en bijzonder sterk gestegen zijn, komen ze haast allemaal in de problemen. Vroeger maakte de gasprijs al een derde van hun vaste kosten uit. Dat is nu nog veel meer.” Het voorbeeld van DES zal dus nog navolging krijgen. “Hoewel ook niet alle benodigde brandstof voor de serrekweek alleen uit biomassa zal kunnen komen”, vult Claude van Hoornweder aan: “Glastuinbouwers zullen aangewezen blijven op een mix van energiebronnen.”
Vyncke plaatste al soortgelijke installaties in al onze buurlanden, maar nog niet in ons land. Er zit voorlopig ook niets in de pijplijn. Onder meer VLAIO kent subsidiesystemen zoals investeringssteun voor groene warmte en restwarmte, strategische ecologiesteun, ecologiepremie en innovatieve ontwikkelingsprojecten toe.
Claude van Hoornweder: “De bedragen die hier spelen voor die grotere installaties waren/zijn ontoereikend om ze van de grond te trekken tegen de destijds lage gasprijzen. Nu is het te laat.”
