[Advertorial] Duurzaamheid en de ecologische voetafdruk zijn twee begrippen die bedrijven steeds meer implementeren in de werking en communicatie. Omdat het klimaatprobleem uit de hand loopt, zijn alle maatregelen goed om de voetafdruk zo minimaal mogelijk te krijgen. VK architects+engineers, part of Sweco, kijkt daarom naar de structuur van (verplaatsbare) gebouwen.
Heel wat duurzaamheidsacties zijn overduidelijk te verwezenlijken, na een eenvoudige studie. Minder, of zelfs geen, plastic gebruiken als verpakkingsmateriaal bijvoorbeeld. Of productieprocessen optimaliseren om zo energie uit te sparen. Al die initiatieven zorgen er mee voor dat bedrijven hun ecologische voetafdruk omlaag helpen. Toch kan er nog meer worden gedaan door naar de structuur van gebouwen te kijken. Muren, funderingen, daken, en andere onderdelen maken een wezenlijk onderdeel uit van de GWP (Global Warming Potential)-waarde van een gebouw door de ingebedde koolstof. “Is het dan niet meer dan logisch om stil te staan bij de gangbare toepassingen van deze structuren?”, vraagt Jeroen De Wael van VK architects+engineers zich af.
Circulair (en remontabel) bouwen
Originaliteit en vindingrijkheid zit al decennia in de genen van VK architects+engineers, sinds vorig jaar onderdeel van Sweco. Circulair bouwen hoort daar al langer bij en ook op vlak van remontabele structuren is het multidisciplinair ontwerpbureau voorloper. De zoektocht naar continue verbetering is gestoeld op de R-handvatten:
- Refuse, reduce, rethink
- Re-use, repair, refurbish, remanufacture, repurpose
- Recycle, recover
“In de huidige maatschappelijke context is niet bouwen (refuse) weliswaar nobel, maar moeilijk houdbaar”, gaat De Wael verder. Minder of op een andere manier bouwen is een meer realistische doelstelling. Daarbij gaat het in de eerste plaats om het doel van het gebouw of de structuur. Van daaruit wordt de meest duurzame oplossing gekozen, in functie van het gebruik maar ook de levensduur. Een kermisattractie is een voorbeeld van een remontabele structuur die telkens weer dezelfde eigenschappen moet bezitten. Dat kan ook voor gebouwen. Een parkeergebouw in een buurt waar binnen zoveel jaar minder auto’s worden verwacht, zou remontabel kunnen worden opgebouwd.”
Remontabiliteit als tool, niet als doel
Remontabele structuren gaan veel verder dan de buitenkant van een gebouw of de structuur van een attractie. Ook in het gebouw kunnen verwijderbare delen een meerwaarde zijn. “Ook hier is de levensverwachting van het gebouw of de functie ervan belangrijk in de beslissing. Er zijn verschillende soorten levensduur (technisch, economisch, functioneel en ethisch). We kunnen de remontabiliteit van gebouwen opdelen in enerzijds superpermanent en anderzijds remontabel. Superpermanente gebouwen hebben als doel om er eeuwen te staan. Klassieke gebouwen, kerken, enzovoort zijn daar voorbeelden van. Remontabele gebouwen hebben in principe een beperktere levensduur en dat heeft zowel vormelijk een impact”, aldus Jeroen De Wael.
Het is aan de klant om te bepalen welke vorm van remontabiliteit het best bij het bedrijf past. “Daarbij is het belangrijk om aan te stippen dat remontabiliteit een tool is, en geen doel. Daarom is het ontzettend belangrijk om aan scenario mapping te doen. Elk project heeft zijn eigen specificiteit maar veelal hebben ze allemaal dezelfde componenten of gebouwdelen die een hoge permanentie vereisen (dak, structuren, funderingen,…). Samen met de klant bekijken we welke delen van een gebouw wel remontabel zijn. Daarbij is het ook belangrijk om te beseffen dat duurzaamheid in dit geval betekent dat de structuren ook regelmatig worden gedemonteerd en terug geremonteerd. De delen van de parkeergarage die ik daarnet besprak kunnen worden gebruikt om elders meer parking te voorzien. Alleen bij veelvuldig gebruik is deze manier van bouwen echt duurzaam te noemen.”
Materiaalkeuze
De materiaalkeuze van demonteerbare structuren speelt uiteraard ook een belangrijke rol in het streven naar meer duurzaamheid. Er is nood aan een constante zoektocht naar duurzamere ruwe materialen. Leveranciers herdenken de productieprocessen, het gebruik van recyclagemateriaal wordt gestimuleerd en wetenschappers zoeken continu naar alternatieve materialen om de milieu-impact te verkleinen. “Het is nog belangrijker om deze materialen echt duurzaam te gebruiken. Dat is een intrinsiek onderdeel van een goed ontwerpproces. ‘More engineering for mess material’. Een efficiënte vormgeving impliceert efficiënt materiaalgebruik.”
Een grondige studie van de functie van het gebouw is ook hier onontbeerlijk. Want de structuur vertelt naast een duurzaam verhaal ook veelzeggende logica: ‘structure as architecture’. “Materiaalgebruik kan worden beperkt door enkel het strikt noodzakelijke te voorzien. Zo zijn wanden te vermijden (refuse), tenzij structureel noodzakelijk. Een scheiding van functies is voor ons geen afdoend argument om een structurele (permanente) wand te voorzien. Het weglaten, of gebruik maken van demonteerbare structuren, is niet alleen duurzamer. Het kan ook een positieve impact hebben op het budget. Want minder bouwen is tenslotte goedkoper”, besluit Jeroen De Wael.
Dit is een commerciële bijdrage in samenwerking met VK architects+engineers, part of Sweco. Klik hier voor meer informatie over remontabele structuren.
