Een nieuw rapport toont dat PFAS, de zogenaamde forever chemicals, breed aanwezig zijn in Europese granen. De analyse van testresultaten uit verschillende landen laat zien dat zowel tarwe als haver regelmatig meetbare PFAS-gehalten bevatten, soms dicht bij of boven gezondheidskundige referentiewaarden. De onderzoekers waarschuwen dat structurele monitoring en bronaanpak dringend nodig zijn.
PFAS in Europese granen als groeiende zorg
De grafische overzichten in het rapport laten een duidelijk patroon zien: PFAS komen wijdverspreid voor, ook in regio’s zonder directe industriële bronnen. Hotspots liggen vooral in de buurt van chemische industrie, militaire installaties, afvalverwerking en rioolwaterinfrastructuur. Tarwe en haver tonen relatief hogere concentraties dan andere graansoorten, wat volgens de onderzoekers wijst op langetermijnopbouw in bodem en water.
De diffuse verspreiding van PFAS maakt dat landbouwgewassen ook in ogenschijnlijk schone gebieden sporen opnemen. Dat verhoogt de kans dat consumenten via basisvoeding zoals brood en ontbijtgranen PFAS binnenkrijgen.
Hoe PFAS in granen terechtkomen
Het rapport beschrijft een combinatie van bronnen die bijdragen aan PFAS-accumulatie in landbouwbodems en water. Atmosferische depositie via regen en luchtstromen is een van de belangrijkste routes; daarnaast kunnen irrigatie met vervuild oppervlaktewater en historische bodemverontreiniging zorgen voor verhoogde concentraties.
In sommige landen speelt ook het gebruik van zuiveringsslib als meststof een rol. Dat slib kan PFAS bevatten en zo verder bijdragen aan een langzaam maar gestaag stijgende achtergrondbelasting in landbouwgebieden.
Gezondheids- en landbouwrisico’s
Het rapport benadrukt dat PFAS persistent zijn en zich opstapelen in ecosystemen en in het menselijk lichaam. Blootstelling via voedsel komt bovenop andere bronnen zoals drinkwater, stof en consumentenproducten. Die cumulatie kan risico’s verhogen voor het immuunsysteem, hormoonbalans en ontwikkeling van kinderen.
Voor landbouwbedrijven is er risico op economische schade: once-contaminated soils kunnen oogstopbrengsten beïnvloeden of strengere marktvoorwaarden creëren. De onderzoekers wijzen erop dat preventie goedkoper en effectiever is dan achteraf saneren.
Aanbevelingen voor beleid en monitoring
De auteurs doen verschillende aanbevelingen aan beleidsmakers en Europese instellingen. Zij pleiten voor:
• duidelijke grenswaarden voor PFAS in voedsel
• systematische monitoring van granen, bodem en water
• transparantie over industriële emissies en route van verontreiniging
• het uitfaseren van PFAS in processen waar alternatieven bestaan
• ondersteuning voor landbouwers in getroffen gebieden
Het rapport concludeert dat PFAS-vervuiling alleen kan worden aangepakt via een combinatie van bronreductie, ketentransparantie en een betere monitoringinfrastructuur.
lees ook
RIVM brengt PFAS-bronnen buiten voedsel en drinkwater in kaart
