De Belgische textielrecuperatiesector beleeft een crisis. De waarde van ongesorteerd textiel kelderde met meer dan 40%, recyclagebedrijven verdwijnen, en duurzame oplossingen blijven uit. Een Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) kan helpen, maar volstaat niet. Wat is nodig om onze textielketen écht circulair te maken?
Fast fashion schaadt de tweedehandssector
De Europese textielrecuperatie lijdt onder de opkomst van ultra fast fashion. Goedkope en snel geproduceerde kleding is vaak van lage kwaliteit en ongeschikt voor hergebruik of recyclage. Daardoor verliest het tweedehandscircuit aan waarde.
Ook de export van tweedehandskleding krijgt klappen. Afrikaanse markten worden overspoeld met fast fashion, waardoor Europese kleding er moeilijker terechtkan. De oorlog in Oekraïne doet daar nog een schep bovenop, door het wegvallen van markten als Rusland en Oekraïne. Gevolg: sinds begin 2023 daalde de marktwaarde van ongesorteerd textiel met meer dan 40%.
Faillissementen tonen kwetsbaarheid van de sector
Zowel in België als daarbuiten vallen textielverwerkers om. Zonder structurele ingrepen komt de hele sector op losse schroeven te staan.
UPV: belangrijk maar onvoldoende
De invoering van een UPV voor textiel geldt als een logische stap. Producenten worden daarbij financieel verantwoordelijk voor de afvalfase van hun producten. Toch zijn de mogelijkheden van UPV beperkt:
- De Europese wetgeving rond UPV biedt weinig ruimte om ecodesign te verplichten.
- Producenten zien UPV vaak als een kostenpost, zeker in concurrentie met goedkope import.
- UPV lost het probleem van ongelijke marktvoorwaarden niet op.
UPV kan wel marktfalen corrigeren. Wanneer recyclage economisch niet rendabel is, helpt UPV om het systeem overeind te houden. In die zin is het een noodzakelijke maatregel, maar niet voldoende.
Vier bijkomende actiepunten voor een circulaire keten
Volgens sectororganisatie Denuo zijn bijkomende maatregelen cruciaal:
1. Voer snel een UPV in
Wacht niet tot 2028. Volg het voorbeeld van andere Europese landen en activeer eventueel tijdelijke noodfondsen om de sector te ondersteunen.
2. Stimuleer vraag naar gerecycleerde vezels
Zonder vraag geen investeringen. België kan hierin een voortrekkersrol spelen, bijvoorbeeld via de Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR).
3. Bescherm de binnenlandse markt
Verscherp controles op niet-duurzame import. Pas de belastingvrijstelling aan voor e-commercezendingen onder €150. Businessmodellen zoals Shein en Temu vragen dringend om herziening.
4. Zet in op bewustmaking
Consumenten moeten beter begrijpen wat fast fashion echt kost. Campagnes, onderwijs en andere communicatiekanalen kunnen hierbij een rol spelen.
Laat deze crisis een kantelmoment zijn
De sector staat onder druk, maar biedt ook kansen. Een goed ontworpen UPV kan de aanzet geven tot een circulair beleid, mits het wordt aangevuld met maatregelen rond productontwerp, eerlijke concurrentie en bewustmaking. Alleen zo kan recyclage een volwaardige plaats innemen in de Belgische textielmarkt.
