De verharding in Vlaanderen is in 2023 opnieuw toegenomen. Volgens cijfers van het Departement Omgeving steeg het aandeel verharde oppervlakte van 15,3% naar 15,7% van het grondgebied. Dat komt overeen met een netto aangroei van 5.250 hectare of minstens 10 hectare per dag. Na enkele jaren van stabilisatie ligt de toename weer op het niveau van vóór 2020.
Wat betekent verharding precies?
Onder verharding verstaan we het afdekken van de bodem met kunstmatige materialen zoals asfalt, beton, tegels of kunstgras. Hierdoor kan regenwater niet meer infiltreren in de grond. In 2023 was in totaal 213.680 hectare van Vlaanderen verhard dat is gemiddeld 315 m² per inwoner.
Volgens Ann Heylens, woordvoerder van het Departement Omgeving, is de stijging deels te verklaren door verfijningen in de meetmethode, maar niet volledig:
“Zelfs los daarvan bedraagt de snelheid waarmee wordt verhard minstens 10 hectare per dag. Het grootste aandeel betreft niet nieuwe gebouwen, maar bijkomende infrastructuur zoals opritten, parkings en wegen.”
Inhaalbeweging na de COVID-periode
Sinds 2013 brengt het Departement Omgeving de verharding jaarlijks in kaart. In tien jaar tijd kwam er ruim 21.000 hectare verharde oppervlakte bij, gemiddeld 5,8 hectare per dag.
Tijdens de COVID-jaren (2020–2022) bleef de toename beperkt, vermoedelijk door de lagere bouw- en economische activiteit. De stijging in 2023 lijkt dus op een inhaalbeweging die de trend van vóór 2020 voortzet.
Waarom ontharden zo belangrijk blijft
Een toenemende verharding heeft grote ecologische en maatschappelijke gevolgen. Wanneer regenwater niet meer in de bodem kan dringen, neemt het risico op overstromingen, droogte en hittestress toe. Ook daalt de opname van CO₂ en biodiversiteit. Vlaanderen is daarmee een van de meest verharde regio’s van Europa.
Om deze trend te keren, vormt ontharding een speerpunt binnen het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV).
De doelstellingen:
- tegen 2050 moet de verhardingsgraad binnen bebouwde zones terug naar het niveau van 2015;
- in openruimtegebieden (landbouw, bos, natuur) is het doel een 20% ontharding.
Dat betekent dat Vlaanderen tegen 2050 ongeveer 26.700 hectare moet ontharden. Vooral verharde tuinen, parkings, wegen en industrieterreinen bieden potentieel.
Bewustwording via Tegelwippen
Om burgers te betrekken bij de onthardingsdoelstelling organiseert het Departement Omgeving het Vlaamse Kampioenschap Tegelwippen. Al drie jaar nemen gemeenten het tegen elkaar op om zoveel mogelijk tegels te verwijderen en te vervangen door groen.
In 2025 volgt een bijzondere editie: Vlaanderen neemt het op tegen Nederland in een internationale derby. De resultaten worden begin november bekendgemaakt.
lees ook
Grijs of groen? de fundering voor duurzaam beton is nog niet gelegd
