Vlaamse biogebaseerde economie groeit dubbel zo snel als algemene economie

De biogebaseerde economie groeide tussen 2014 en 2018 dubbel zo sterk als de algemene Vlaamse economie. Dat blijkt uit een studie van ILVO en VITO. De chemische sector blijkt, na de voedingsindustrie, de tweede grootste afnemer van biomassa.

Hernieuwbare grondstoffen of biomassa komen hoofdzakelijk uit de landbouw maar ook uit de bosbouw, landschapsbeheer, visserij, aquacultuur en de afval- en reststromen van verwerkingsprocessen. In de biogebaseerde economie, kortweg bio-economie, wordt organisch materiaal omgezet in allerlei producten, van voeding en materialen tot geïsoleerde moleculen en hernieuwbare grondstoffen.

Landbouw grootste biomassaproducent

De sectoren bosbouw, visserij en afvalverwerking produceren slechts 2 procent van de biomassa in Vlaanderen. Dat aandeel is verwaarloosbaar naast de biomassaproductie door de Vlaamse land- en tuinbouw (98 procent).

Op 46 procent van onze landoppervlakte produceert de land- en tuinbouw 21 megaton biomassahoofdstromen waarvan de meerderheid plantaardig is (70 procent) en nog eens 21 megaton zogenaamde biomassanevenstromen, grotendeels onder de vorm van dierlijke mest (82 procent).

Hybride chemiesector

De voedingsindustrie blijft de belangrijkste afnemer van biomassa uit de land- en tuinbouw. Een nuance daarbij is dat bepaalde sectoren die onder voedingsindustrie vallen niet altijd (alleen) voeding produceren. Een voorbeeld is de olie-industrie die olie produceert voor voeding én technische toepassingen.

Na de voedingsindustrie is de chemische sector een prominente afnemer. Die sector gebruikt biomassa om grote volumes eenwaardige vetzuren, meststoffen, bio-ethanol en biodiesel te produceren. Toch is de chemische sector nog grotendeels afhankelijk van fossiele grondstoffen. Het is daarom een hybride bio-economische sector.

Performante sector

Economisch gezien deed de Vlaamse bio-economie het goed in 2018. In relatieve zin doen de Vlaamse bio-economische sectoren het allemaal significant beter dan het Europese gemiddelde en vaak ook beter dan onze buurlanden. Op het vlak van landbouw moet Vlaanderen alleen Nederland laten voorgaan.

De totale Vlaamse economie deed het goed in die periode, maar de Vlaamse bio-economie deed het meer dan dubbel zo goed. Het is uitkijken naar de cijfers vanaf 2020 om de effecten van de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne te kunnen evalueren. Internationale handel is ook voor de Vlaamse bio-economie van groot belang.

Cascadeprincipe

Deze studie maakt duidelijk dat de vraag naar biomassa in Vlaanderen het aanbod ruim overstijgt. Het is daarom belangrijk om bewust te kiezen voor welke toepassingen biomassa wordt ingezet. Een nuttig kader daarvoor is het principe van gesloten materialenkringlopen. Het doel is daarbij om zo weinig mogelijk nieuwe primaire biomassa te gebruiken – door producten via hergebruik en recyclage zo lang mogelijk te laten meegaan.

Een tweede kader is het cascadeprincipe waarbij biomassa eerst toegepast wordt in voeding, dan in dierenvoer en pas op de laatste plaats in energieproductie. VITO-onderzoeker Dieter Cuypers: “In de realiteit zie je op de vrije markt de economische logica spelen: de hoogste bieder wint en dat is niet noodzakelijk de duurzaamste. Elk project moet kritisch en met systemische bril geëvalueerd worden, zodat investeringen in de bio-economie effectief bijdragen tot een duurzamere wereld.”

Zinvolste pad kiezen

Het is daarbij belangrijk om niet eenzijdig te focussen op klimaat en op het vervangen van fossiele grondstoffen door eender welke biomassa, maar om te kijken naar alle waardevolle componenten die de verschillende biomassastromen bevatten en daarvoor het zinvolste valorisatiepad te kiezen. Dieter Cuypers (VITO): “Vandaag is er op de markt veel animo voor biobrandstof en bioplastics, maar vanuit het oogpunt van de biomassa zijn dat niet de interessantste toepassingen. Biomassa is een ruim begrip en bevat chemisch bekeken een rijkdom aan interessante atomen. Je hebt koolstof maar ook eiwit, fosfor, stikstof. Het is zonde om die rijkdom te reduceren tot koolstofatomen voor biobrandstof en -plastics.”

Jaarlijkse updates

Het rapport over de ontwikkelingen in de bio-economie is een nulmeting op basis van cijfers uit 2018. Het overzicht is niet volledig en sommige processen of stromen moeten verder worden uitgediept. Dat zal gebeuren in jaarlijkse updates. Aan de monitoring van 2019 wordt momenteel gewerkt. De focus ligt daarbij op het nauwgezetter ontrafelen van de stromen in de chemie, kunststoffensector en biogebaseerde farmacie.

Nieuwsbrief

In je mailbox: aankondigingen van opleidingen, events, nieuws en inzichten over duurzaamheid.

"*" indicates required fields

This field is for validation purposes and should be left unchanged.