In 2022 zal het 50 jaar geleden zijn dat de Club van Rome haar beroemde rapport ‘Grenzen aan de Groei’ uitbracht. Met het akkoord van COP26 nog vers in het achterhoofd, besloot ik het rapport er eens opnieuw bij te nemen en een stand van zaken op te maken.
Het boek beschrijft zes scenario’s waarbij de wereld zoals wij die kennen, in de 21ste eeuw naar een ramp toegroeit om daarna volledig in elkaar te storten. Zes andere scenario’s hebben het over de manier waarop zo’n ramp voorkomen kan worden. De auteurs van het boek nemen geen beslissing of verkondigen niet welk scenario het meest waarschijnlijk is. Ze beschrijven met de kennis van 1972 welke mogelijkheden zij zien. In het boek wordt wel stevig gehamerd op het feit dat snel actie nemen de kansen op een gunstig verloop sterk verhoogt. Nu 50 jaar later moeten we vaststellen dat de mate waarin we in actie geschoten zijn, tegenvalt. Met zoveel kennis en duidelijke scenario’s, hadden we beter moeten weten.
Wat de Grenzen aan de Groei ons leert, is net dat het belangrijk is om op verschillende vlakken actie te ondernemen. Zet je maar op één of een beperkt aantal domeinen in, dan stort het systeem alsnog in elkaar. Het gaat dan bijvoorbeeld om de inperking van de wereldwijde bevolkingsgroei, de uitputting van grondstoffen, de industriële productie per hoofd van de bevolking, verontreiniging en, zo mogelijk een factor die nog belangrijker is dan alle andere: het voorzien van voldoende voedsel. Het is interessant om te zien dat al deze scenario’s nog altijd actueel zijn, hoewel men zich toen nog niet exact bewust was van de problemen die de CO2-uitstoot zou veroorzaken in de toekomst. Over bepaalde thema’s had de Club van Rome het ook mis. Ze waren positiever dan de realiteit.
Nog interessanter is het om te onderzoeken op welk traject we momenteel zitten. Voor bevolking en industriële productie per hoofd van de bevolking, zitten we in het midden van de scenario’s. De bevolking zal tot 2050 stevig blijven groeien om vervolgens stabiel te blijven. De productie zal eveneens sterk blijven toenemen tot ongeveer 2050 om dan sterk te dalen. Op het vlak van voedselproductie, had het rapport het mis. De wetenschappers dachten dat we in staat zouden zijn om meer voedsel per hoofd van de bevolking te produceren dan we in werkelijkheid doen. Op dezelfde manier was het rapport te optimistisch wanneer het over verontreiniging gaat. Ook daar zitten we op een slechtere curve dan in de twaalf scenario’s voorzien. Voor grondstoffengebruik is de situatie vandaag te vergelijken met een gemiddeld scenario in het rapport.
Om 2021 af te sluiten, herhaal ik graag nog even de vier duidelijke boodschappen die Grenzen aan de Groei geeft:
- Zelfs met alle technologische ontwikkelingen die er in de toekomst nog zullen komen, is de aarde eindig.
- De groei van de menselijke voetafdruk op de aarde moet stoppen want het zal problemen met grondstoffen en verontreiniging genereren voor 2050. De toegevoegde waarde (bbp) kan wel blijven stijgen.
- Er zijn grenzen op verschillende vlakken. Slaag je erin om er één te beheersen, dan zal een andere zijn limiet bereiken.
- Wanneer we er niet in slagen om binnen onze grenzen te leven, dan zal dit resulteren in sociale wrijvingen, conflicten en verlies van menselijk welzijn. Onze wereld zal een pak onaangenamer worden.
Een duidelijke boodschap van 50 jaar geleden, die we vandaag nog altijd niet in uitvoering brengen omwille van een gebrek aan een sterk beleid. Of om het met één van de auteurs, Jorgen Randers, te zeggen (die voorspelt dat we een klimaatopwarming van 2,5°C zullen bereiken): “Wat de wereld nodig heeft, is niet wat het meest winstgevend is en ook niet wat op korte termijn in het belang van de kiezers is.”
Laten we deze boodschap meenemen naar 2022 en er ook werk van maken.
Een inspirerend 2022 gewenst.