Op 1 januari treedt de Europese klimaat-grenstaks CBAM in werking. Toch blijkt dat twee op de drie Belgische staal-, cement- en kunstmestbedrijven nog niet voorbereid zijn. Zonder correcte registratie riskeren ze boetes en zelfs blokkering van ingevoerde goederen aan de Europese buitengrenzen.
CBAM en Belgische bedrijven
De koolstofgrenstaks, officieel het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), geldt voor producten met een hoge CO₂-uitstoot die van buiten de Europese Unie worden ingevoerd. In België vallen 803 grote bedrijven onder deze regeling. Slechts 266 daarvan zijn volledig geregistreerd en dus klaar voor de start.
Maar liefst 496 bedrijven hebben zich nog niet eens aangemeld bij de bevoegde douanediensten. Nochtans is registratie verplicht vanaf 1 januari en neemt de procedure volgens de overheid slechts een twintigtal minuten in beslag.
Risico’s bij niet-naleving van CBAM
Bedrijven die hun administratie niet op orde brengen, lopen aanzienlijke risico’s. Ze kunnen een boete krijgen van 100 euro per niet-aangegeven ton CO₂. Die sanctie komt bovenop de latere CBAM-heffing. Daarnaast bestaat het gevaar dat import van staal, ijzer, aluminium, cement of kunstmest wordt tegengehouden aan de Europese buitengrens.
Volgens de federale overheid is het geen theoretisch risico. Leveringen kunnen effectief worden geblokkeerd zodra CBAM volledig operationeel wordt.
Waarom bedrijven wachten met CBAM-voorbereiding
Sectororganisaties wijzen op de complexiteit en voortdurende wijzigingen in de regelgeving. Volgens Agoria kwam er pas zeer laat duidelijkheid over de parameters die bepalen hoe de CBAM-kost wordt berekend.
Ook VOKA benadrukt dat ondernemingen hun compliance-processen moeten uitwerken terwijl de Europese spelregels blijven veranderen. Dat zorgt voor uitstelgedrag, zeker bij bedrijven die voor het eerst met klimaatrapportering te maken krijgen.
Daarbovenop ligt cruciale informatie, zoals de CO₂-inhoud van ingevoerde producten, vaak bij niet-Europese leveranciers. Die beschikken niet altijd over de juiste data of zijn niet bereid die te delen.
Wat is CBAM en waarom bestaat het
CBAM moet een gelijk speelveld creëren tussen Europese en niet-Europese producenten. Binnen de EU betalen energie-intensieve bedrijven al voor hun uitstoot via het emissiehandelssysteem (ETS). Importproducten uit landen zonder vergelijkbare klimaattaksen waren daardoor goedkoper.
Met CBAM koppelt Europa de invoerprijs van CO₂-intensieve producten aan de ETS-prijs. Zo wil de Europese Unie vermijden dat productie verschuift naar landen met soepelere milieuregels.
De invoering en verdere uitwerking van CBAM gebeurt onder toezicht van de Europese Commissie.
Gevolgen voor prijzen en klimaatbeleid
De klimaat-grenstaks zal naar verwachting leiden tot hogere prijzen voor producten waarin veel staal, aluminium of cement verwerkt zit. Sectororganisaties berekenden eerder dat een auto gemiddeld enkele duizenden euro’s duurder kan worden.
Tegelijk hoopt Europa dat CBAM ook buiten de EU effect heeft. Niet-Europese producenten kunnen hun uitstoot verminderen om de heffing te beperken. Op die manier probeert Europa zijn klimaatambities wereldwijd door te laten wegen.
De inkomsten uit CBAM vloeien grotendeels naar het EU-budget en deels naar de lidstaten. België kan dat geld voorlopig nog niet inzetten, omdat er geen akkoord is over de verdeling tussen de gewesten.
lees ook
Europa houdt vast aan klimaatambities, maar verdeeldheid blijft groot
