Je zou het misschien niet verwachten maar Vlaanderen speelt als kleine regio een pioniersrol in verschillende aspecten van de waterstofwaardeketen, van waterstofproductie en -mobiliteit tot grootschalig waterstoftransport en het industrieel gebruik ervan.
Wereldwijd groeit de belangstelling voor waterstof, als grondstof en als energiedrager. De industrie verkent de mogelijkheden om haar processen te verduurzamen via groene waterstof. Daarnaast kijkt ook de mobiliteitssector actief naar oplossingen via waterstof.
Made in Flanders
De combinatie van de opwarming van de aarde met de huidige energiecrisis duwt de behoefte aan duurzame oplossingen via waterstof naar een nog hogere versnelling. Dat vertaalt zich in steeds ambitieuzere Europese en nationale waterstofdoelstellingen, internationale memorandums van overeenstemming en grootschalige op stapel staande projecten.
Het lijkt alsof de waterstofeconomie een internationaal fenomeen is waarin Vlaanderen als kleine regio geen rol te spelen heeft. Niets is minder waar. Vlaanderen heeft een uniek ecosysteem van waterstofbedrijven doorheen de hele waardeketen en is zelfs leider in de productie van de technologie.
Dit ecosysteem is verenigd in de zogenaamde ‘Waterstof Industrie Cluster’ die wordt gecoördineerd door WaterstofNet. De cluster werd aanvankelijk gevormd door een twintigtal bedrijven. Momenteel telt de cluster echter al ruim 140 spelers. Bovendien kende Vlaanderen een verdubbeling in de tewerkstelling in de waterstofsector op twee jaar tijd, van vijfhonderd arbeidsplaatsen naar duizend.
Waterstofproductie uit groene stroom
Laat ons die pioniersrol van Vlaanderen even concreet maken aan de hand van een selectie sprekende voorbeelden. Op het vlak van waterstofproductie is Cummins in Oevel al tientallen jaren toonaangevend in de ontwikkeling en bouw van water-elektrolysers, systemen die waterstof maken uit water en groene stroom. De grootste PEM-elektrolyser ter wereld voor de productie van duurzame waterstof draait momenteel in Canada, maar werd gebouwd in Vlaanderen.
Aan de KULeuven en bij start-up Solhyd spelen zich dan weer unieke ontwikkelingen af rond waterstofpanelen die zonlicht en waterdamp uit de lucht rechtstreeks omzetten in waterstof en rond de opslag van waterstof in ijskristallen. Een wereldprimeur.
Solenco Power, met hoofdkwartier in Turnhout, bouwt balanceringssystemen voor gebouwen waar overtollige groene stroom via elektrolyse wordt omgezet in waterstof en – andersom – waterstof wordt omgezet in elektriciteit in tijden van tekort. Dat systeem helpt ons op die manier omgaan met de wispelturigheid van zon en wind.
Agfa uit Mortsel is dan weer ’s werelds grootste producenten van membranen voor alkalische water-elektrolysers en gaat zijn productiecapaciteit uitbreiden om de vraag te kunnen volgen.
Van brandstofcel tot vuilniswagen
Wat door waterstof aangedreven mobiliteit betreft speelt het Geelse bedrijf Borit een belangrijke rol. Zij maken bipolaire platen voor brandstofcellen in auto’s en leveren aan grote brandstofcelfabrikanten wereldwijd. Deze platen worden ook ingezet bij de productie van grote water-elektrolysers.
Van Hool in Lier maakte al meer dan tweehonderd bussen op waterstof. Vijf daarvan rijden rond in Vlaanderen, de andere vonden hun weg naar Amerika, Nederland, Frankrijk, Duitsland, Noorwegen… Van Hool is daarmee Europees leider in de productie van waterstofbussen.
Het Lommelse E-Trucks legt zich dan weer toe op de bouw van vuilniswagens op waterstof. In 2014 bouwden ze het eerste exemplaar, momenteel zijn er twintig in productie. Nog in 2022 zullen er in Antwerpen twee vuilniswagens op waterstof rijden.
Ook Colruyt Group investeerde de voorbije tien jaar uitgebreid in waterstof, met onder meer specifieke tankstations, een vloot van op waterstof rijdende auto’s en vorkheftrucks, en de plannen om Hyoffwind, een 25 MW elektrolysesysteem in Zeebrugge, te realiseren.
Waterstofleverancier
België is vandaag een belangrijke speler als het gaat om de invoer en doorvoer van aardgas via de Vlaamse havens. De LNG-terminal in Zeebrugge kan in de toekomst uitgebreid worden voor waterstof. Hetzelfde geldt voor het netwerk van aardgasleidingen dat Fluxys vandaag beheert. België kan dus een belangrijke leverancier van waterstof worden voor de rest van Europa en in het bijzonder voor Duitsland, waar de nood hoog is.
Grootschalige industriële projecten
Deze waterstof-backbone zal ook de grote Vlaamse industriële clusters verbinden, die in de toekomst de belangrijkste waterstofverbruikers worden. In de North Sea Port in Gent gaat ArcelorMittal als een van de eerste staalbedrijven ter wereld staal produceren met gebruik van groene waterstof in plaats van fossiele kolen. In de Port of Antwerp-Bruges, uitvalsbasis van de tweede grootste petrochemische cluster ter wereld, zal het huidige gebruik van grijze waterstof plaatsmaken voor blauwe en groene waterstof.
Onze Vlaamse havens spelen daardoor een cruciale rol in grootschalige industriële projecten. In de Antwerpse haven zal het Power-to-Methanol-project methanol produceren uit afgevangen CO2 in combinatie met duurzaam opgewekte waterstof.
Ook voor de productie van elektriciteit kan waterstof gebruikt worden. Engie en Inovyn deden tests met het mengen van waterstof in een gasturbine. Het is de eerste keer dat dergelijke testen op industriële schaal werden uitgevoerd in België.
Kortom, genoeg voorbeelden die aantonen dat onze kleine Vlaamse regio een belangrijke rol speelt in een opkomende wereldmarkt.
Dit is een ingezonden bijdrage van Stefan Van Laer, projectmanager beleid en strategische communicatie bij WaterstofNet
