Om koolstoflandbouw in Vlaanderen opgeschaald te krijgen is de oprichting van een aansturend publiek-privaat samenwerkingsorgaan wellicht het beste idee. Dit concluderen ILVO en het Departement Landbouw en Visserij in een uitgebreide roadmapstudie.
De roadmap ‘opschaling koolstoflandbouw’ is het eindresultaat van het LIFE CarbonCounts project, een project waarin 7 groepen stakeholdersgroepen overlegden: beleidsmakers, onderzoekers, middenveldorganisaties, landbouwbedrijven en – organisaties, adviesdiensten en ook private bedrijven die al actief zijn in de vrijwillige koolstofmarkt. De deelnemers zien in de toekomstige samenwerkingsstructuur de nood aan drie subnetwerken, elk met eigen functies, actiepunten en actoren.
Wat is koolstoflandbouw
Koolstoflandbouw (carbon farming) is erop gericht om bij wijze van klimaatmitigatie voor langere tijd koolstof (de C uit CO2) in de bodem of houtige biomassa vast te leggen én te verzekeren dat reeds opgeslagen koolstof ook opgeslagen blijft. Dat vergt bepaalde teeltpraktijken zoals het telen van meerjarige gewassen, gewassen met intensieve beworteling en groenbedekkers, agroforestry en/of het aanbrengen van stabiele organische stalmest of compost.
Op 30 maart organiseren ILVO en het Departement Landbouw en Visserij hierover een (Engelstalige) webinar. De roadmap naar koolstoflandbouw in Vlaanderen wordt er toegelicht en experten uit Finland, Nederland, Frankrijk, Italië en Denemarken bespreken hun lokale ervaringen met een vrijwillige koolstofmarkt en hun (sturende/adviserende) samenwerkingsverbanden. Intussen is het Departement Landbouw en Visserij flink opgeschoten met het zogenaamd bodempaspoort en de daarin beschikbare Koolstoftool. Die tool verheldert op een handige, geautomatiseerde manier de mogelijkheden van de individuele landbouwer tot verhoging van de koolstofopslag op zijn percelen.
Roadmap schetst startpunt en stappen naar praktijkuitrol
ILVO en Departement Landbouw & Visserij stapten samen in het onderzoeksproject LIFE CarbonCounts, gefinancierd door het klimaatfonds en door EU, om een traject voor de opschaling van koolstoflandbouw uit te tekenen. In een systeemanalyse werden de verschillende componenten van verdienmodellen voor koolstoflandbouw verduidelijkt, en ook de rollen die verschillende stakeholders hierbij kunnen opnemen. Op basis van deze situatieschets is de roadmap uitgetekend. Een sleutelelement is het aanduiden van een organisatie die het mandaat en de middelen krijgt om dit te coördineren en het creëren van een samenwerkingsstructuur.
In deze publiek-private samenwerkingsstructuur worden drie netwerken onderscheiden die complementair zijn aan elkaar:
- Het navigatienetwerk, waarin alle partijen (overheid, landbouwers, onderzoekers, de maatschappij en private bedrijven) vertegenwoordigd zijn. Het is onder meer de bedoeling dat het netwerk de stakeholders in Vlaanderen connecteert zodat ze kennis, standpunten en ervaringen kunnen uitwisselen, samen kunnen werken aan een narratief voor koolstoflandbouw en gezamenlijk naar oplossingen kunnen zoeken voor gedetecteerde knelpunten voor de praktische uitrol van koolstoflandbouw in Vlaanderen.
- Het MRV netwerk waarin wordt samengewerkt aan een gemeenschappelijke kennisbasis voor het betrouwbaar en kosten efficiënt monitoren van de koolstofopslag zonder grote administratieve overlast voor de landbouwers. (MRV – lees: meten, rapporteren, verifiëren van koolstoflandbouw) Hier ziet de roadmap een rol voor de landbouworganisaties, de adviesdiensten het beleid en het onderzoek.
- Het financieringsnetwerk waakt er onder meer over dat verdienmodellen voor koolstoflandbouw financieel interessant blijven voor landbouwers en onderzoekt op welke wijze de winsten en risico’s eerlijk verdeeld geraken in een duurzaam verdienmodel voor landbouwers en betalende bedrijven. Drie stakeholdergroepen (landbouworganisaties, beleid en private organisaties en bedrijven actief in de vrijwillige koolstofmarkt) zijn hier aan zet.
lees ook
Vlaamse biogebaseerde economie groeit dubbel zo snel als algemene economie
Bodempaspoort en Koolstoftool
Het bodempaspoort is een digitaal instrument waarin landbouwers op een overzichtelijke manier informatie over de bodem van hun percelen terugvinden, op basis van data uit verschillende openbare data bronnen. De landbouwer kan ook eigen data (bodemstalen bv) zichtbaar maken via het data-toestemmingsdeelplatform DjustConnect.
De Koolstoftool is ontwikkeld tijdens het LIFE CarbonCounts project en is gebaseerd op de reeds bestaande Demetertool (mede-ontwikkeld door o.a. VLM, UGent en Departement Omgeving). De data die verzameld worden in het bodempaspoort op perceelsniveau kunnen in de Koolstoftool dienen om de verwachte evolutie van het koolstofgehalte in de bouwvoor te berekenen, rekening houdend met onder andere de gekende teeltrotatie en bodemtextuur van het perceel.
Het bodempaspoort en de Koolstoftool zijn momenteel nog in ontwikkeling. Ze komen in 2023 beschikbaar voor de landbouwer via het e-loket LV.
Webinar
“De roadmap is beleidsvoorbereidend onderzoek om het werkveld voor beleid rond koolstoflandbouw binnen Vlaanderen in beeld te brengen”, zegt Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns. “Er staat een nood geformuleerd tot samenwerking tussen beleid, private actoren en onderzoek. Het recente Europese kadervoorstel rond criteria voor onder meer kwantificeerbaarheid, additionaliteit, langetermijnopslag in de bodem en duurzaamheid kan nog door de onderzoekers mee in beschouwing worden genomen.”
Reeds een 150 mensen zijn ingeschreven voor het on line evenement van 30 maart (13u30 tot 16u30), georganiseerd door ILVO en Departement landbouw en Visserij, met steun van EJP Soil (EU). Op de ILVO website staat het programma en de namen van de internationale experten. Inschrijven is nog mogelijk tot 3 dagen voor het event.
